Μιλτ. Πορφυρογέννη: Λύσσανδρος Μηλιαρέσης

ΛΥΣΣΑΝΔΡΟΣ ΜΗΛΙΑΡΕΣΗΣ

Του Μιλτ. Πορφυρογέννη

Στις 5 του Φλεβάρη 1937 πέθανε σε σανατόριο στη Βυτίνα ο σ. Λύσανδρος Μηλιαρέσης. Μέσα στις εκατόμβες των ηρώων πού έδωσε αυτά τα δέκα χρόνια το Κόμμα μας στον αγώνα για τη λευτεριά του Λαού, η μορφή του Λύσανδρου Μηλιαρέση ξεχωρίζει. Κι αν σήμερα μιλάμε για τον αξέχαστο μας Λύσανδρο δεν είναι για να του αποδώσουμε μια δίκαιη τιμή, πού αξίζει για όλα μας τα θύματα, μα γιατί ο Μηλιαρέσης σ’ όλη του τη δράση στάθηκε εξαιρετικό υπόδειγμα κομμουνιστή. Και, όπως όσοι είχαν τη χαρά να τον γνωρίσουν, δεν ξεχνούν ποτές το Λύσανδρο και στη θύμησης του πλουτίζει η διάθεση τους για δράση, έτσι θα' ναι καλά και όσοι δεν τον γνώρισαν να πάρουν μια ιδέα για ένα αγωνιστή που πρέπει να τον έχουμε πάντα μπροστά μας σαν άξιο παράδειγμα στελέχους του Κ.Κ.Ε. και να τείνουμε πάντα να το μοιάσουμε.

Ο σ. Ζαχαριάδης στη 12η Ολομέλεια της Κ.Ε. έδωσε μια θαυμάσια εικόνα του τι θα πει Κομμουνιστής. «Κομμουνιστής, είπε, μέλος είτε στέλεχος του Κ.Κ.Ε. πάει να πει νάσαι μαζικός, λαϊκός ηγέτης. Αυτό πάει να πει, ότι το στέλεχος μας ξέρει καλά το περιβάλλον της δουλειάς του, τα αιτήματα και προβλήματα που απασχολούν τους εργάτες και τους εργαζομένους. Πρωτοστατεί στην οργάνωση τους και στους αγώνες τους, πάντοτε υπόδειγμα πειθαρχίας, αποφασιστικότητας, ηρωισμού και αυτοθυσίας.

Ακούει πάντα όσα του λεν οι εργάτες και οι εργαζόμενοι, συζητεί τη γνώμη, τους, πείθεται είτε τους πείθει.

Δημιουργεί στον κύκλο του ολοένα καινούργια στελέχη, προωθεί τις νέες δυνάμεις, ενθαρρύνει, καθοδηγεί, βοηθεί πατρικά κάθε ικανότητα. Δεν είναι αυταρχικός ούτε σεχταριστής και τον χαρακτηρίζει η κομματική συντροφικότητα. Ό παραγοντισμός είναι μια από τις πιο θανάσιμες αμαρτίες για ένα κομμουνιστή όπως και η γραφειοκρατία. Στο ύφος και στο ήθος του είναι σεμνός και έχει αναπτυγμένη την κομματική ευαισθησία. Τον χαρακτηρίζει κομματική και ατομική ακεραιότητα χαρακτήρα, η κομματική ευθύνη και ποτέ δεν ξεχνά το κόμμα μπροστά στο ατομικό είτε οικογενειακό συμφέρον...»

Τέτοιος, πραγματικά, υπήρξε ο Μηλιαρέσης. Έγινε μέλος του Κόμματος στα 1928. Δούλεψε στην αρχή στο δικαστικό της Εργατικής Βοήθειας και όταν τον Ιού­λη του 1929 άρχισε να εφαρμόζεται με αγριότητα το ιδιώνυμο, ήταν από τους πρώτους δικηγόρους που με μαχητικότητα υπεράσπισε τους διωκόμενους και ξεσκέπασε την αντιλαϊκότητα του νόμου αυτού που άνοιγε το δρόμο στο φασισμό στην Ελλάδα, Μπήκε γρήγορα στην Κ. Ε. της Εργατικής Βοήθειας και κει κατάχτησε όλους του τους συνεργάτες με τη σεμνότητα του, με τη σωστή του, κρίση, με την αποφασιστικότητα του, με τη γλυκύτητα του. Στα 1930 το καλοκαίρι έγινε Γεν. Γραμματέας της Εργατικής Βοήθειας. Πρέπει να θυμηθούμε πως η Εργατική Βοήθεια είχε πια επιβληθεί στους εργαζόμενους με την αντιτρομοκρατική της δράση, και με την πολυποίκιλη ενίσχυση των θυμάτων της τρομοκρατίας. Είχε ονομαστεί η μάνα των εξόριστων και φυλακισμένων αγωνιστών. Στο εξωτερικό, ακόμα, μιλούσαν γι’ αυτήν και αποτελούσε ένα από τα καλύτερα τμήματα της Διεθνούς Κόκκινης Βοήθειας. Ο Μηλιαρέσης σαν πρώτος καθοδηγητής της δούλεψε ακούραστα για να ανεβάσει ακόμα πιο πολύ το κύρος της Ε.Β Ε. Δεν ξιπάστηκε με τη θέση του. Με το αθώο του εκείνο και άσβηστο χαμόγελο καταχτούσε τους συνεργάτες του, όλο και δημιουργούσε καινούργια στελέχη της Έργ. Βοήθειας,, όλο και πλάταινε τη δράση της και την επιρροή της. Και δεν ήταν τότες εύκολη η δουλειά. Η εσωκομματική, πάλη δυσκόλευε κάθε προσπάθεια κι αυτό πίκραινε το Λύσανδρο. Μα και δώ φάνηκε και έλαμψε εκείνο που λέμε Κομματικότητα. Ποτές δε γλίστρησε μέσα σε κείνες τις θλιβερές συνθήκες εσωκομματικής φαγωμάρας, σε εκδηλώσεις αντικομματικές. Ήξερε πολύ καλά πως πάνω από τα άτομα υπάρχει το Κόμμα, υπάρχει ο εργαζόμενος Λαός. Με κείνο που λέει ο σ. Ζαχαριάδης «κομματική και ατομική ακεραιότητα χαραχτήρα» έλεγε τη γνώμη του θαρρετά μα και δεν παρασυρόταν μέσα στο βρώμικο στρόβιλο των φραξιονιστών. Προσηλωμένος στη δουλειά του στάθηκε πάνω από μικρότητες και από προσωπικά μίση. Και δε θα ξεχάσω ποτές με πόσο άδολο ενθουσιασμό υποδέχτηκε το 1931 το τέρμα της εσωκομματικής πάλης με την έκκληση της Διεθνούς και τον ερχομό του σ. Ζαχαριάδη.

Με την ανάπτυξη του κινήματος ύστερα από τα 1931 οι ικανότητες του Μηλιαρέση έπρεπε να χρησιμοποιηθούν και σε άλλους τομείς. Ο ίδιος μέσα στη δράση αλλά και όλο και πλουτίζοντας με αδιάκοπη μελέτη το θεωρητικό του εξοπλισμό, ωρίμαζε πιο πολύ. Παράδωσε σε άλλους τη Γεν. Γραμματεία της Ε.Β.Ε. και μπαίνοντας μέσα στην Κ.Ε. όπου η πείρα του ήταν πολύτιμη χρησιμοποιήθηκε και σε άλλες κομματικές δουλειές. Ασχολήθηκε με το αγροτικό κίνημα, που του θύμιζε την αγροτική του καταγωγή (γεννήθηκε στη Κεφαλλωνιά από πατέρα πλούσιο αγρότη και μητέρα Γαλλορώσίδα) και όπου αφιέρωσε την πιο μεγάλη του δραστηριότητα. Υπήρχε εποχή πού από έλλειψη ανθρώπων έγραφε μόνος του κλεισμένος σε μια σοφίτα της οδού Γ. Σταύρου την αγροτική μας εφημερίδα, ξενυχτώντας, για να προλάβει το τυπογραφείο. Πνιγμένος στη δουλειά, μα πάντα φρέσκος και γελαστός ο Λύσανδρος έβρισκε καιρό να πάει και στο δικαστήριο για να υπερασπίσει έναν αγωνιστή και να διαλαλήσει από κει μέσα την κομματική γραμμή σε εποχή που σπάνια δίναν άδεια για συγκεντρώσεις. Στα 1933 είχε μια ατυχία, πού όμως έκανε και πάλι να λάμψει ο ακέραιος χαρακτήρας του και η προσήλωση του στο Κόμμα. Ήταν στην αναπληρωματική εκλογή της Σαλονίκης Γραμματέας της Κεντρικής Εκλογικής Επιτροπής και μαζί με όλη την Εκλογική Επιτροπή παράλειψε να καταθέσει το συνδυασμό μας στον Άρειο Πάγο, πράγμα που ζημίωσε τον εκλογικό αγώνα, και έδωσε αφορμή σε μια συκοφαντική εκστρατεία των Λαϊκών. Το Κόμμα, σαν τον πιο υπεύθυνο, τον διέγραψε από μέλος του Κ.Κ.Ε. Θλιμμένος, μα ήρεμος δέχτηκε σαν δίκαιη την απόφαση και δε σταμάτησε ούτε μια στιγμή τη δουλειά του σαν εξωκομματικός. Στάθηκε και στην τραγική αυτή στιγμή υπόδειγμα αγωνιστή, που πρέπει πάντα να το έχουμε μπροστά μας. Δεν μεμψιμοιρούσε, δεν προσπαθούσε να βρει δικαιολογίες, παρά αυστηρός στον εαυτό του, όσο επιεικής ήταν για τους άλλους, δέχτηκε την τιμωρία του σαν αληθινός κομμουνιστής. Το Κόμμα εχτιμώντας και αυτή του τη στάση, τον αποκατάστησε γρήγορα. Δόθηκε με καινούργιες δυνάμεις στη δουλειά για να εξιλεώσει το λάθος του. Στα 1934 εξορίστηκε στην Ανάφη. Εκεί, στη συμβίωση με τους άλλους εξόριστους πλουτίστηκε και ψυχικά και θεωρητικά και γύρισε πίσω όλος ζωή και ενθουσιασμό. Για να αφιερωθεί πιο πολύ στον αγώνα, εγκατάλειψε και το δικηγορικό του επάγγελμα! Δούλεψε στην καθοδήγηση πόλης της Αθήνας. Εκεί πιο πολύ από πριν, έδειξε όλες εκείνες τις ιδιότητες του καλού καθοδηγητή πού τόσο παραστατικά περιέγραψε ο σ. Ζαχαριάδης. Άκουε προ­σεχτικά και την πιο ασήμαντη γνώμη, συζητούσε αδελφικά, έπειθε ή τον πείθανε. Έβλεπε κανένας αυτό το σεμνό και απονήρευτο ύφος και στα γραφτά του, όταν μετάφερνε την πείρα του σαν καθοδηγητή ή σαν υπεύθυνου για τα αγροτικά ζητήματα στις στήλες της «Κομέπ» με το ψευδώνυμο Αίνος.

Σ’ όλο το 1936 δούλεψε στην οργάνωση πόλης τής Αθήνας. Μα αναλώθηκε κυριολεχτικά πάνω στη δουλειά. Έπαθε πλευρίτιδα και γύριζε με πυρετό ώρες και ώρες για να μην αφήσει τη δουλειά. Άδικα του συσταίναμε να αναπαυθεί λίγο και να προσέξει τον εαυτό του. Η διχτατορία τον βρήκε με φυματίωση ,προχωρούσε ραγδαία στον αδύνατο Οργανισμό του και μέσα στις δυσκολίες της παρανομίας. Μεταφέρθηκε όταν πια δε μπορούσε να σταθεί στα πόδια του από φίλους και συντρόφους στη Βυτίνα, θα μπορούσε να γίνει καλά. Μα δεν ησύχασε και κει. Η φωτιά του γνήσιου κομμουνιστή τον έκαιγε. Ενώ οι γιατροί του συνιστούσαν ησυχία και ανάπαυση, ό Λύσανδρος ξενυχτούσε για να γράψει μια ιστορία του Κ.Κ.Ε. Η διανοητική αυτή δουλειά επέσπευσε το τέλος. Έπαθε φυματιώδη μηνιγγίτιδα και πέθανε στις 5 του Φλεβάρη του 1937. Δυο-τρεις σύντροφοι τον θάψανε στις 7 του Φλεβάρη. Έτσι έφυγε από κοντά μας ένας πολύτιμος σύντροφος.

 

Δεν ξεχωρίζει ο ατομικός χαραχτήρας από την κομματική ακεραιότητα. Τιαυτό θάναι αδύνατο να μη μιλήσει κανένας για τον Μηλιαρέση σαν άνθρωπο. Δεν υπάρχει ούτε ένας από κείνους που τον γνώρισαν, που να μην τον αγάπησαν. Είχε μια αγνότητα και ένα αθώο ύφος που σκλάβωνε. Ήταν περήφανος για τη μητέρα του, που της χρωστούσε αυτή την ευθύτητα, την ειλικρίνεια, την ανθρωπιά, θυμάμαι με πόση χαρά μας έδειχνε ένα γράμμα που του έστειλε η μάνα του λίγο πριν πεθάνει και όπου του έγραφε, γρηά αυτή 70 χρονών, πώς λυπάται που δε μπορεί να τον βοηθήσει στους αγώνες του.

Ο Λύσανδρος Μηλιαρέσης πρόσφερε τη ζωή του στο κίνημα. Δε θα τον ξεχάσουμε ποτέ γιαυτό. Μα δε θα τον ξεχάσουμε και γιατί με τη ζωή και τη δράση του μας έδωσε ένα ωραίο παράδειγμα αληθινού κομμουνιστή, ενσάρκωσε εκείνον τον ιδανικό τύπο του μέλους του Κ.Κ.Ε. που μας δίνει ο σ. Ζαχαριάδης και που ποθεί να πραγματοποιήσει ο καθένας σας. Ο σ. Δημητρώφ στο 7ο Συνέδριο της Κομ. Διεθνούς έλεγε: «Σύντροφοι, όπως ξέρετε, τα στελέχη παίρνουν την καλύτερη τους διαπαιδαγώγηση στην πορεία της πάλης, ξεπερνώντας δυσκολίες και δοκιμασίες, και επίσης από καλά ή κακά παραδείγματα συμπεριφοράς». Είναι, στ’ αλήθεια, πολύτιμη η πείρα από τη ζωή και τη δράση των συντρόφων μας. Μας διορθώνει, μας εμπνέει, μας καθοδηγεί. Μια τέτοια πολύτιμη διδασκαλία είναι η ζωή και η δράση του σ. Λύσανδρου Μηλιαρέση. Γυρίζοντας σήμερα ευλαβικά τη σκέψη μας προς το μνήμα του, ας θυμηθούμε πώς, με τις θυσίες αγωνιστών σαν και κείνον θεμελιώθηκε στην Ελλάδα το Κόμμα μας και ας υποσχεθούμε να γίνουμε άξιοι συνεχιστές του έργου τους.

ΚΟΜΕΠ, αρ.2 1946-02, σελ. 69-70