Ενβέρ Χότζα: ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΔΕΝ ΘΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ

Ενβέρ Χότζα, Διαλεχτά Έργα. Τόμ. 2, σελ. 616-630, Αγγλική Έκδοση

ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΔΕΝ ΘΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΡΧΕΣ

 
Συζήτηση στην συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου της ΚΕ του ΚΕΑ

13 Νοεμβρίου 1956

Σήμερα πήραμε άλλες δυο επιστολές οι οποίες ανταλλάχτηκαν μεταξύ του Τίτο και του συντρόφου Χρουτσόφ. ⁱ Σε αυτή την συνεδρίαση του Πολιτικού Γραφείου νομίζω ότι πρέπει να διαβάσουμε αυτά τα γράμματα και ταυτόχρονα πρέπει επίσης να σας περιγράψω την συζήτηση που είχα με τον Σοβιετικό Πρέσβη, Κρίλοφ. Έπειτα, τελικά, όλοι μας πρέπει να συμμετέχουμε στην συζήτηση, να δούμε ποια είναι η κοινή μας άποψη, με ποιες προτάσεις συμφωνούμε, τι στάση θα κρατήσουμε στην τωρινή στιγμή και στο μέλλον για αυτά τα σημαντικά ζητήματα.

Θέλω να πω από την αρχή ότι οι στιγμές που ζούμε είναι πολύ σοβαρές και κρίσιμες, έτσι, οι σύντροφοι πρέπει να σκεφτούν βαθιά, να ζυγίσουν κάθε λέξη που θα πουν, με σκοπό να βρεθεί η σωστή Μαρξιστική – Λενινιστική λύση στα ζητήματα, πάντα προς το συμφέρον του Κόμματός μας, του λαού μας, της επανάστασης και του σοσιαλισμού. Νομίζω, φυσικά, ότι πρέπει να φυλάξουμε αυτά τα ζητήματα για τον εαυτό μας, γιατί έχουν σχέση με την προστασία της Σοβιετικής Ένωσης.

Αφού διάβασε τα γράμματα που ανταλλάχτηκαν ανάμεσα στο Προεδρείο της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ και της Κεντρικής Επιτροπής της Ένωσης Κομμουνιστών Γιουγκοσλαβίας, ο Σύντροφος Ενβέρ Χότζια συνεχίζει:

Σήμερα συζήτησα με τον Σύντροφο Κρίλοφ μερικά ζητήματα για συγκεκριμένα σημεία των πρόσφατων επιστολών τα οποία δεν είναι ξεκάθαρα. Ένα από τα ζητήματα που τον ρώτησα είναι το παρακάτω: “Στις επιστολές, δεν διακρίνουμε ορθή – κοφτή στάση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ, ούτε καμιά αναφορά στα λόγια του Τίτο για ορισμένα διαβολικά άτομα. Μπορείτε να πείτε κάτι για αυτό;” Ο Κρίλοφ απάντησε: “Όχι, δεν έχω τίποτα να πω” και δεν είπε τίποτα περισσότερο.

Το δεύτερο ζήτημα που ανέφερα στον Κρίλοφ ήταν αυτό: “Στην επιστολή διαβάσαμε ότι η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ προσπάθησε να κανονίσει ώστε ο Γιάνος Καντάρ να γίνει Πρώτος Γραμματέας του Κόμματος Εργατών Ουγγαρίας, αλλά δεν είναι ξεκάθαρο σε μας που σχηματίστηκε η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος Εργατών Ουγγαρίας, στην Κριμαία;” Ποια ήταν η απάντηση του Κρίλοφ; “Όχι, αλλά μπορεί οι Ούγγροι σύντροφοι να πήγαν στην Κριμαία και να συζήτησαν ποιος πρέπει να είναι ο ηγέτης τους, ενώ η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ είπε ότι ο Καντάρ θα ήταν η καλύτερη επιλογή.” Τότε είπα στον Κρίλοφ ότι αυτό σημαίνει ότι η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ δεν είναι υπέρ του Γκέρο αλλά υπέρ του Καντάρ. Και απάντησε: “Ναι, αυτό προκύπτει από τις επιστολές”. Μετά τον ρώτησα για το άλλο ζήτημα: “Πως μπορεί να εξηγηθεί ότι ο Γκέρο έγινε Πρώτος Γραμματέας;” Η απάντηση του Κρίλοφ ήταν: “Εκλέχτηκε από την Ολομέλεια του Κόμματος Εργατών Ουγγαρίας”. Τελειώνοντας αυτό το ζήτημα, είπα στο Σοβιετικό Πρέσβη ότι η κυβέρνηση του Γιάνος Καντάρ δημιουργήθηκε σε στενή συνεργασία ανάμεσα στην Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ και τον Τίτο, και το παραδέχτηκε λέγοντας: “Προκύπτει ότι έτσι έγινε”.

Στο μεταξύ, τον πληροφόρησα για τις ανησυχίες μας, λέγοντας ότι το Πολιτικό Γραφείο της Κεντρικής Επιτροπής του Κόμματος Εργασίας Αλβανίας το θεώρησε εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα και για αυτό το συζητά σχεδόν κάθε βράδυ. Η προσωπική μου γνώμη, που ήταν επίσης ομόφωνη άποψη του Πολίτικου Γραφείου του Κόμματός μας, ήταν αντίθετη με την ενέργεια της ηγεσίας του ΚΚΣΕ και του Τίτο που, ανάμεσα στα άλλα, συζήτησαν επίσης και για το ποιος πρέπει να σχηματίσει την Ουγγρική κυβέρνηση. Έπειτα μου απάντησε ο Κρίλοφ ότι σκεφτήκαμε ο Ίμρε Νάγκι να πάει στην Ρουμανία ⁱⁱ, είτε συμφωνούσαμε είτε όχι.

Απάντησα για αυτό το ζήτημα με αυτό τον τρόπο: “Δηλώσαμε και δηλώνουμε πάλι ότι ο Ίμρε Νάγκι είναι προδότης που άνοιξε τις πόρτες στον φασισμό. Ο Τίτο δήλωσε: “Ο Ίμρε Νάγκι είναι με μας”, ενώ εμείς, οι Αλβανοί, λέμε ότι ο Ίμρε Νάγκι και Σία είναι αντισοβιετικοί. Πως είναι δυνατόν, ο προδότης που σκότωσε Σοβιετικούς στρατιώτες, που κάλεσε τους ιμπεριαλιστές να έρθουν σε βοήθεια της αντεπανάστασης, να πρέπει να σταλεί στην Ρουμανία, σε μια φιλική χώρα; Οι Σοβιετικοί σύντροφοι κάνουν μεγάλη υποχώρηση σε αυτό το ζήτημα. Πρώτα είπαν στον Τίτο: “Θα ήταν καλύτερα να πήγαινε ο Ίμρε Νάγκι στην Αμερικάνικη Πρεσβεία”. Ενώ τώρα λέει: “Δώστε τον σε μας να τον στείλουμε στην Ρουμανία”! Αυτό μας φαίνεται ότι είναι μεγάλο λάθος. Λέμε ότι αν ο Νάγκι πάει στην Ρουμανία, είναι το ίδιο σαν να πήγαινε στην Σοβιετική Ένωση. Έτσι, σύντροφε Κρίλοφ”, συνέχισα, “δεν μπορούμε να έρθουμε σε αντίθεση με τον λαό μας και το Κόμμα μας που δεν συμφωνούν με την υποστήριξη που δίνεται στον Ίμρε Νάγκι. Είμαστε της γνώμης ότι προσεγγίσαμε σωστά τα γεγονότα της σημερινής κατάστασης για τον λαό μας και το Κόμμα μας. Θέτουμε αυτό το ζήτημα με συντροφικό τρόπο, λέγοντας στην Σοβιετική Ένωση ότι δεν συμφωνούμε μαζί τους. Αργότερα, μπορεί να προχωρήσουμε παραπέρα στην εκτίμηση των γεγονότων στην Ουγγαρία, γιατί έτσι είμαστε συνεπείς στην σωστή γραμμή μας, αλλά σήμερα μιλάμε από ότι πληροφορίες έχουμε και από τα συμπεράσματα που βγάζουμε από τις επιστολές που ανταλλάχθηκαν ανάμεσα στην Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ και την Κεντρική Επιτροπή της Ένωσης Κομμουνιστών Γιουγκοσλαβίας.

Στην επιστολή του ο Τίτο μας αποκαλεί “διαβολικούς ανθρώπους”, αντίθετους στον σοσιαλισμό. Το απορρίπτουμε κατηγορηματικά. Αντίθετα, είμαστε σωστοί άνθρωποι, Μαρξιστές – Λενινιστές, αποφασισμένοι να υποστηρίζουμε την υπόθεση του σοσιαλισμού μέχρι τέλους. Στην πράξη, ο Τίτο είναι ενάντια στον σοσιαλισμό και αυτό επιβεβαιώνεται από πολλά στοιχεία.”

Τόνισα στον Κρίλοφ ότι η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ ήξερε καλά τις απόψεις μας επειδή επανειλημμένα τις εκφράσαμε. Τον ρώτησα: “Δεν είναι έτσι;” Και πήρα την απάντηση: “Ναι, αυτό είναι αλήθεια”. Μετά τον ρώτησα: “Γνωστοποιούσατε την γνώμη μας κάθε φορά που συζητούσαμε μαζί σας;”. “Ναι”, απάντησε, “έχω μεταφέρει το κάθε τι.”

Σύντροφοι, είναι ξεκάθαρο ότι Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ γνωρίζει πολύ καλά ό,τι εμείς λέμε (και είμαστε εκατό τα εκατό βέβαιοι για αυτό) πως εκτός από την επέμβαση των ιμπεριαλιστών, ο Τίτο και Σία έχουν βοηθήσει στην οργάνωση της αντεπανάστασης στην Ουγγαρία. Που το βασίζουμε αυτό; Το στηρίζουμε με στοιχεία. Έχουμε και την δικιά μας εμπειρία, επίσης, που μας διδάσκει ότι στην διάρκεια αυτών των οκτώ χρόνων, ο Τίτο και τα πρωτοπαλίκαρά του προσπάθησαν και ακόμα προσπαθούν να καταστρέψουν το Κόμμα μας και την λαϊκή μας εξουσία. Όχι μόνο παλιότερα, αλλά ακόμα και τώρα, όταν οι σχέσεις τους με την Σοβιετική Ένωση και άλλες σοσιαλιστικές χώρες καλυτερεύουν, συνεχίζουν να συνωμοτούν ενάντια στο Κόμμα μας, τον λαό μας και το κράτος μας. Το ΚΚΣΕ το γνωρίζει πολύ καλά αυτό. Είναι πληροφορημένο ότι η κλίκα του Τίτο επεμβαίνει βάρβαρα στις εσωτερικές μας υποθέσεις και στοχεύει στην διάλυση του Κόμματός μας και της λαϊκής μας εξουσίας.

Αυτό ενθαρρύνει τον Τίτο και Σία να συνεχίσουν την πάλη τους εναντίον μας πιο δυναμικά. Κατά συνέπεια δεν μπορούμε να συμφωνήσομε με μια στάση σαν αυτή που κρατιέται προς τον Τίτο. Εκτός αυτού, περιμέναμε ενάμιση χρόνο, ακόμα και δυο χρόνια, να σταματήσει η κλίκα του Τίτο τις εχθρικές της ενέργειες ενάντια στο Κόμμα μας και την χώρα μας, αλλά δεν έκαναν τίποτα από αυτά. Αντίθετα, συνεχίζουν την δράση τους ενάντια στην Αλβανία, και έχουμε πολλά στοιχεία που το αποδεικνύουν αυτό. Αλλά αρνούμαστε να υποχωρήσουμε. Θα συνεχίσουμε να ακολουθούμε τον σωστό Μαρξιστικό – Λενινιστικό δρόμο στον οποίο βαδίζουμε, θα υπερασπίζουμε τις αρχές μας μέχρι τέλους.

Έθεσα επίσης στον σύντροφο Κρίλοφ το ερώτημα: Για ένα μήνα σας λέγαμε κάθε μέρα ότι ήμασταν απληροφόρητοι και δεν ξέραμε τίποτα για τα γεγονότα που συνέβαιναν σε έναν αριθμό χωρών του στρατοπέδου μας. Ήρθατε να μας πείτε κάτι για αυτά τα ζητήματα;” “Όχι” απάντησε ο Κρίλοφ, “εκτός από τα αυτά τα γράμματα που σας έφερα.”

Στην πορεία της συζήτησής μας, είπα, όπως δηλώσαμε και άλλες φορές, ότι δεν το θεωρούσαμε σωστό που όλες αυτές οι συνομιλίες έπρεπε να διεξάγονται με τον Τίτο ενώ δεν εξηγήθηκε τίποτα σε εμάς για τα γεγονότα που συνέβαιναν μέσα στις γραμμές του στρατοπέδου μας, για το οποίο ενδιαφερόμασταν πολύ. Γιατί συμβαίνει αυτό; Συνέβαινε επειδή είμαστε μια μικρή χώρα; Ο Μαρξισμός - Λενινισμός δεν κάνει καμιά διάκριση ανάμεσα στις μεγάλες και τις μικρές χώρες. Όλοι μας είχαμε το καθήκον να υπερασπίζουμε τα ζητήματα αρχής. Για αυτό τον λόγο, πρώτα – πρώτα, θεωρήσαμε ότι έπρεπε να ήμασταν ενημερωμένοι για αυτά τα γεγονότα αρχιακής σπουδαιότητας και, δεύτερο, επειδή συνδέονταν πολύ στενά και με την δικιά μας υπόθεση, με την υπεράσπιση του σοσιαλισμού και του Κόμματος Εργασίας Αλβανίας.

Οι αρχές μας και τα συμφέροντα του Αλβανικού λαού απαιτούν να υπερασπίζουμε την ενότητα του Κόμματος μας και τον Μαρξισμό – Λενινισμό, τον λαό μας, την Σοβιετική Ένωση και το Κομμουνιστικό της Κόμμα. Σε αυτά τα ζητήματα νομίζουμε ότι δεν κάναμε κανένα λάθος και ποτέ δεν θα κάνουμε. Ζήτησα από τον Κρίλοφ να μεταφέρει τις απόψεις μας στην Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ. Απάντησε ότι κατανοεί την θέση μας πολύ καλά.

Στο τέλος, παρεμπιπτόντως, ο Κίροφ με ρώτησε: “Τι γίνεται με την δίκη του Ντάλι Ντρέου, θα την διεξάγετε;” Μου φαίνεται ότι δεν ήταν μια τυχαία ερώτηση αλλά μια που μπορεί να παρακινήθηκε από απώτερα κίνητρα, γιατί εμείς του είπαμε ποιος ήταν ο Ντάλι Ντρέου και τι ντοκουμέντα είχαμε στα χέρια μας για αυτόν τον προδότη. Η απάντηση μου ήταν αυτή: “Ναι, θα την διεξάγουμε και θα βγάλουμε ετυμηγορία επειδή είναι προδότης και πράκτορας ξένης δύναμης. Εάν ο Τίτο συνεχίσει να δρα εναντίον μας, όπως κάνει, αν και προσπαθεί να κρύψει την εχθρική του δράση, δεν θα διστάσουμε να αποκαλύψουμε την αλήθεια με πολλά στοιχεία ηχογραφημένα. Ανεχθήκαμε αρκετά από τους Τιτοϊκούς που όχι μόνο συνεχίζουν να μας προκαλούν ζημιές αλλά μας κατηγορούν ότι είμαστε διαβολικοί άνθρωποι και αντίθετοι στον σοσιαλισμό!” “Κατανοώ την θέση σας”, κατέληξε ο Κρίλοφ, με ευχαρίστησε και έφυγε.

Τώρα, σύντροφοι του Γραφείου, ας σταθμίσουμε αυτά τα θέματα, γιατί είναι πολύ σοβαρά. Νομίζω ότι δεν πρέπει να αμβλύνουμε την αρχιακή μας στάση συμφωνώντας να πάει στην Ρουμανία ο Ίμρε Νάγκι, όπως γράφει η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ. Πως είναι δυνατόν να υποστηρίξουμε έναν άνθρωπο που άνοιξε τις πόρτες στην αντεπανάσταση στην Ουγγαρία; Με τον ίδιο τρόπο, μου φαίνεται ότι όλες οι προσπάθειες που γίνονται να κουκουλωθούν τα σοβαρά σφάλματα που έκανε ο Τίτο και συνεχίζει να κάνει, είναι ανεπίτρεπτες. Δεν ακολουθεί μια συνεπή και σωστή επαναστατική γραμμή. Τονίζω πάλι ότι δήλωσα στον Κρίλοφ ότι δεν συμφωνούμε σε αυτά τα ζητήματα. Δεν μας αρέσουν αυτά που συμβαίνουν επειδή δεν βλέπουμε που θα οδηγήσουν στο μέλλον. Και σε όλα τα ζητήματα που συζητούμε, δεν ειπώθηκε τίποτα που να μας πείσει για τα θετικά της πορείας που υποτίθεται θα πάρουμε.

Περιμέναμε να μας ειπωθεί κάτι για τα γεγονότα και στην Πολωνία επίσης. Ένα μήνα πριν μας ειπώθηκε ότι η κατάσταση εκεί είναι πολύ σοβαρή για το στρατόπεδό μας και για την Σοβιετική Ένωση, αλλά από εκείνη την μέρα μέχρι σήμερα δεν πήραμε καμιά άλλη πληροφορία. Στο Σοβιετικό περιοδικό “Νέοι Καιροί”, διαβάσαμε ένα άρθρο που λέει, ανάμεσα στα άλλα, ότι η Σοβιετική Ένωση συμφωνεί πλέρια με αυτό που συμβαίνει στην Πολωνία. Ο Γκομούλκα, επίσης, δήλωσε ότι η ηγεσία της Σοβιετικής Ένωσης συμφωνεί μαζί του. Στην πορεία της συζήτησής μου με τον Κρίλοφ του είπα ότι μάθαμε από τον Πολωνικό τύπο ότι αξιωματικοί του Άντερς, φυγάδες, ίδιους με εκείνους που έφυγαν από την χώρα μας, επέστρεφαν στην Πολωνία, εκδίδοντας φυλλάδια και μοιράζοντας προπαγανδιστικό υλικό, άνθρωποι που μπορεί τελικά να ρίξουν βόμβες και να μας σκοτώσουν. Πως ήταν δυνατό να μας αφήνουν στο σκοτάδι και να μη μας λένε τίποτα για ότι συνέβαινε στην Πολωνία; Αυτό δεν ήταν σωστό. Ενδιαφερόμασταν πολύ να μάθουμε την αλήθεια. Ο Κρίλοφ απάντησε, “Το αίτημα σας είναι σωστό”. Μετά του ζήτησα, “Παρακαλώ μεταφέρετε στην Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ τις απόψεις που έχουμε και για αυτά τα ζητήματα, επίσης”.

Είναι ξεκάθαρο ότι ο δρόμος προς στον οποίο εξελίσσεται η κατάσταση, μπορεί να έχει παραπέρα συνέπειες, όποτε το πρόβλημα που έχουμε μπροστά μας είναι αν θα παραβιάσουμε τις αρχές μας, θα μείνουμε σιωπηλοί, ή θα προχωρήσουμε μπροστά, ασυμβίβαστοι με τις λάθος θέσεις και στάσεις.

Ποια είναι η γνώμη μου για το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε; Επιμένω ότι προχωρούμε στη βάση των αρχών που καθορίσαμε, επειδή έχουμε να κάνουμε με πολύ λεπτά ζητήματα. Αλλά, άσχετα από τις διαφωνίες μας σε συγκεκριμένα ζητήματα που τέθηκαν από την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ, δεν πρέπει να δημοσιοποιήσουμε αυτές τις διαφορές απόψεων, γιατί είναι σε βάρος της Σοβιετικής Ένωσης και του σοσιαλιστικού στρατοπέδου. Από την άλλη, η γνώμη μου είναι ότι δεν πρέπει να κάνουμε υποχωρήσεις του είδους που θέλει να κάνει η ηγεσία του ΚΚΣΕ, γιατί αυτή είναι φανερά οπορτουνιστική στάση. Είμαι της γνώμης ότι έναν εξαιρετικά μεγάλο ρόλο στην σοβαρή κατάσταση έπαιξαν οι μηχανορραφίες των Γιουγκοσλάβων Τιτοϊκών, που ένας από τους στόχους τους είναι η δημιουργία συγκρούσεων ανάμεσα στα δυο κόμματά μας και ανάμεσα σε όλα τα άλλα κομμουνιστικά και εργατικά κόμματα που υποστηρίζουν τον Μαρξισμό – Λενινισμό, να τα δυσφημήσουν και να βάλουν το ένα ενάντια στο άλλο με σκοπό να εξελιχθεί η κατάσταση υπέρ τους.

Οπότε, επαναλαμβάνω ακόμα μια φορά ότι πρέπει να διεξάγουμε τις συζητήσεις μας σωστά, σοβαρά και με πλήρη συναίσθηση ευθύνης, να ζυγίζουμε το κάθε βήμα που κάνουμε, να προβλέπουμε σωστά την παραπέρα εξέλιξη των γεγονότων, επειδή, είτε μας αρέσει είτε όχι, μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους απροσδόκητα ζητήματα, και δεν γνωρίζουμε τι θα μας αναγκάσουν να κάνουμε οι συνθήκες.

Ο Κρίλοφ δεν μας λέει τίποτα. Η μόνη λέξη που λέει είναι “Πράβιλνο” (είναι σωστό). Και όταν δεν έχει τίποτα να προσθέσει, τα λόγια του είναι: “Κατανοώ την θέση σας, αλλά δεν έχουμε κανένα μήνυμα από την Μόσχα”. Αναφερόμενος στην πρόσφατη ομιλία μουⁱⁱⁱ, είπε ότι ήταν “σίλνι” (δυνατή) και τίποτα άλλο.

Ως αναφορά το ζήτημα της μετάβασης και μη μετάβασης στην Μόσχα για το σκοπό ξεκαθαρίσματος αυτών των ζητημάτων, ακόμα το σκέφτομαι. Από άποψη αρχής δικαιούμαστε να πάμε στην Σοβιετική Ένωση, επειδή είμαστε αντιμέτωποι με σημαντικά ζητήματα εξαιρετικής σπουδαιότητας που αφορούν και εμάς και το σοσιαλιστικό στρατόπεδο, ζητήματα που δεν είναι ξεκάθαρα σε μας. Αυτό το ξεκαθάρισμα είναι αναγκαίο, και επειδή πρέπει να πούμε την γνώμη μας ανοιχτά στην ηγεσία του ΚΚΣΕ, όπως ακριβώς κάναμε όταν αντιταχθήκαμε στην μετάβαση του Χρουτσόφ στην Γιουγκοσλαβία^iv και για την εκτίμησή του για τον Τίτο. Εκφράσαμε την άποψή μας, που μεταβιβάστηκε στην Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΣΕ, όποτε ας τις εκφράσουμε μια φορά ακόμα τώρα. Αλλά, στην πράξη, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι μεταβαίνοντας στην Σοβιετική Ένωση μπορεί να έρθουμε αντιμέτωποι με ζητήματα για τα οποία δεν πρέπει να κάνουμε καμιά υποχώρηση στις αρχές. Τα πράγματα μπορεί να φτάσουν στο σημείο να μας αναγκάσουν να πούμε στους Σοβιετικούς ηγέτες: “Κοιτάξτε που πηγαίνετε, σύντροφοι! Είμαστε αντίθετοι στις παραχωρήσεις που κάνετε”. Αυτό θα συμβεί αν έχουμε ένα χιλιοστό αμφιβολίας ότι οι Σοβιετικοί σύντροφοι δεν θα κατανοήσουν και δεν θα διορθώσουν τις υποχωρήσεις τους.

Αλλά ελπίζουμε ότι μπορούμε να καταλήξουμε σε συμφωνία. Το πρόσφατο άρθρο^v γραμμένο από εμάς το οποίο κάνει μια ξεκάθαρη έκθεση των απόψεών μας σε όλα τα ζητήματα αρχής σε σχέση με τα γεγονότα στην Ουγγαρία και την Πολωνία δημοσιεύτηκε ολόκληρο στην “Πράβντα” χωρίς καμιά αλλαγή. Αυτό δείχνει ότι το Κόμμα μας είναι στο σωστό δρόμο, οπότε, αυτές τις μέρες μπορεί να γράψουμε κάποια άλλα άρθρα στο ιδεολογικό πεδίο, στο πνεύμα των πρόσφατων γραπτών και ομιλιών που έχουν πονέσει τους Γιουγκοσλάβους. Με αυτό τον τρόπο θα υπερασπίσουμε τον Μαρξισμό – Λενινισμό αποτελεσματικά.

Έχουμε το δικαίωμα να κάνουμε ένα παραπέρα βήμα στο ξεσκέπασμα της δράσης του Τίτο και της κλίκας του. Άσχετα από το γεγονός ότι διαφωνούμε με την Σοβιετική Ένωση, πρέπει να κάνουμε την κριτική μας στην Σοβιετική ηγεσία, λέγοντας ότι δεν συμφωνούμε με την οπορτουνιστική στάση τους στο Γιουγκοσλάβικο ζήτημα. Αλλά νομίζω ότι δεν πρέπει να κάνουμε τα πράγματα χειρότερα, δεν πρέπει να δημοσιοποιήσουμε την αντίθεσή μας στην Σοβιετική ηγεσία, επειδή πρέπει να προστατεύσουμε την Σοβιετική Ένωση, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να βάλουμε ένα όπλο στα χέρια του εχθρού, ιδιαίτερα υπό τις παρούσες συνθήκες όταν οι ιμπεριαλιστές και η αστική τάξη εξαπέλυσαν αχαλίνωτη καμπάνια ενάντια στην Σοβιετική Ένωση και όταν δεν υπάρχουν κανενός είδους σκανδαλωδών αντισοσιαλιστικών συνθημάτων [που να μην ακούγονται (σ.μ.)] σε ορισμένες άλλες χώρες του σοσιαλιστικού στρατοπέδου όπως στην Ουγγαρία και την Πολωνία. Εννοώ ότι πρέπει να ζυγίσουμε πολύ προσεκτικά το ζήτημα. Είπαμε στους Σοβιετικούς συντρόφους σε ποια ζητήματα διαφωνούμε με αυτούς, και γνωρίζουν τη θέση και την στάση που κρατάμε. Υπό αυτές τις συνθήκες, εάν δεν μας προσκαλέσουν να μιλήσουμε και να ξεκαθαρίσουμε τα ζητήματα, τότε είναι καθήκον μας να ζητήσουμε να πάμε στην Σοβιετική Ένωση, γιατί αλλιώς, εάν δεν πάμε, υπάρχει η πιθανότητα να μη κάμουμε τίποτα και να περιμένουμε που δεν είναι σωστό. Άρα, συμφωνώ κατ’ αρχάς να πάμε στην Μόσχα και να πούμε στους ηγέτες του ΚΚΣΕ: “Μέχρι τώρα δεν ήμασταν σε αντίθεση μαζί σας, αλλά τώρα έχουμε άλλες απόψεις σε συγκεκριμένα ζητήματα.”

Μετά τις ομιλίες των συντρόφων του Πολιτικού Γραφείου στη συζήτηση για τα παραπάνω ζητήματα, ο σύντροφος Ενβέρ Χότζια συνέχισε:

Υπάρχει πλέρια ομοφωνία στο Πολιτικό Γραφείο σε αυτά τα θέματα. Αυτό είναι αποφασιστικής σημασίας για το Κόμμα μας και την οικοδόμηση του σοσιαλισμού στην Αλβανία. Νομίζω ότι αυτή η αποφασιστική στάση που κρατά η ηγεσία του Κόμματός μας θα αποτελέσει συνεισφορά και στα άλλα κόμματα. Γιατί το λέω αυτό; Το λέω επειδή, όπως λέγαμε πάντα, η πάλη ενάντια στον Τιτοϊσμό είναι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα αρχής. Ο Τιτοϊσμός πρέπει να ξεσκεπαστεί. Η στάση που κράτησαν οι Σοβιετικοί σύντροφοι σε αυτό το ζήτημα μετά το 20ο Συνέδριο ήταν τέτοια που ελαχιστοποιήθηκε ο κίνδυνος του Τιτοϊσμού, δεν εκτιμήθηκε όπως έπρεπε. Ένα μεγάλο σκοτεινό πέπλο απλώθηκε πάνω στην Τιτοϊκή ιδεολογία, πάνω στις κατασκοπευτικές δραστηριότητές τους και μηχανορραφίες της Τιτοϊκής κλίκας. Μας λένε αυτή είναι τακτική (ευχόμαστε να ήταν!) αλλά ακόμα και αν την πάρουμε σαν τακτική, φαίνεται ύποπτη και λάθος σε μας. Το Κόμμα μας δεν το έκανε αυτό. Κρατά την στάση του σαν Μαρξιστικό – Λενινιστικό κόμμα· είμαστε υπέρ της φιλίας με την Γιουγκοσλαβία, αλλά δεν ταλαντευόμαστε στις αρχές.

Οι Σοβιετικοί σύντροφοι όχι μόνο υποτίμησαν τον Τιτοϊκό κίνδυνο, αλλά και περιφρονούν επίσης την σωστή στάση του Κόμματός μας. Το Κόμμα μας τους πληροφόρησε και απόδειξε με στοιχεία τη βάση της στάσης μας, μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια. Εμείς ανταποκριθήκαμε στις υποχρεώσεις μας προς αυτούς. Εάν οι Σοβιετικοί σύντροφοι κλείδωσαν τα έγγραφα μας στους φακέλους τους, αυτό είναι δικιά τους ευθύνη. Ο Σουσλόφ είπε ότι οι ηγέτες του ΚΚΣΕ γνωρίζουν τα προβλήματά μας με την Γιουγκοσλαβάκια. Αλλά, φαίνεται, ότι αυτοί θεώρησαν τις απόψεις μας και τις στάσεις μας σαν μικρής σημασίας ζητήματα τοπικής φύσης, απλά λέγοντας, “οι Αλβανοί σύντροφοι έχουν δίκιο”, και μετά προσθέτοντας: “Ο Τίτο έκανε τώρα αυτοκριτική,” άρα, σύμφωνα με αυτούς, αυτός που προβάλει τον εαυτό του σαν ξιπασμένο γελωτοποιό μπορεί να είναι στην πλευρά μας.

Ας πάρουμε το ζήτημα της δήθεν προσωπολατρίας του Στάλιν. Οι ιμπεριαλιστές το εκμεταλλεύτηκαν αυτό και εξαπέλυσαν μια τρομερή εκστρατεία δυσφήμισης της Σοβιετικής Ένωσης και ολόκληρου του σοσιαλιστικού μας στρατοπέδου. Ο ιμπεριαλισμός είναι ο επικεφαλής οργανωτής αυτής της εκστρατείας ενάντια στην Σοβιετική Ένωση σε σχέση με την “προσωπολατρία του Στάλιν”, αλλά είμαστε της γνώμης ότι ο Τίτο είναι το δεξί του χέρι και σκοπεύει να διαλύσει το σοσιαλιστικό στρατόπεδο.

Δεν υπάρχει έλλειψη στοιχείων και εγγράφων για να αποδείξουμε τι έκαναν οι ιμπεριαλιστές και ο Τίτο. Ο χρόνος απέδειξε την κατασκοπευτική τους δράση ενάντια στις σοσιαλιστικές μας χώρες. Εάν ο Τίτο έχει κάνει συμφωνίες με τους ιμπεριαλιστές για αυτά τα ζητήματα, ή όχι, δεν το γνωρίζουμε, αλλά τα στοιχεία είναι τέτοια που δείχνουν ότι είναι όργανό τους ενώ η Σοβιετική Ένωση αδιαφορεί για αυτό το ζήτημα. Ίσως οι Σοβιετικοί σύντροφοι να επανεξετάσουν την στάση τους προς τον Τίτο και ευχόμαστε να το έκαναν, αλλά η κατάσταση που δημιούργησαν οι Τιτοϊκοί έγινε τόσο άσχημα περίπλοκη που ίσως μπορεί να μην ξέρουν πως να βγουν από αυτή. Τέτοια οπορτουνιστική στάση προς τους Τιτοϊκούς από την μεριά των παλιών Μπολσεβίκων είναι απίστευτη για μας.

Είναι καλό που όλοι οι σύντροφοι του Γραφείου που ανεβήκαν στο βήμα είπαν ότι το Κόμμα μας κράτησε σωστή στάση. Σε καμιά περίπτωση δεν θα κάνουμε την παραμικρή παραχώρηση στις αρχές, ούτε καν ένα χιλιοστό. Σε αυτά τα πολύ λεπτά ζητήματα πρέπει να υπερασπίσουμε το κύρος της Σοβιετικής Ένωσης και του Κομμουνιστικού της Κόμματος, αλλά θα υπερασπίσουμε τα ζητήματα αρχής ακόμα και αν μείνουμε μόνοι. Ασφαλώς δεν θα μείνουμε μόνοι για πολύ εάν διεξάγουμε μια δίκαιη πάλη για την υπεράσπιση των αρχών.

Εάν προς το παρόν δεν είναι ανάγκη να πούμε ανοιχτά ότι ο Τίτο και Σία διαλύουν το σοσιαλιστικό στρατόπεδο, θα έρθει η μέρα για μας να το κάνουμε. Επειδή στηριζόμαστε ακλόνητα στον Μαρξισμό – Λενινισμό, το Κόμμα μας και ο λαός μας είναι πολύ ξεκάθαροι, για παράδειγμα, για το γιατί αντιτασσόμαστε στο να βρει καταφύγιο ο Ίμρε Νάγκι στην Ρουμανία. Σε αυτή την περίπτωση προτείνω ότι στην ομιλία του Μεχμέτ^vi να κάναμε μια επιπρόσθετη αναφορά στον Ίμρε Νάγκι λέγοντας ότι το Κόμμα μας και ο λαός μας είναι πεπεισμένοι ότι εκείνοι που προσφέρουν καταφύγιο ή υποστηρίζουν αυτόν τον προδότη δεν βοηθούν στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Λέμε απερίφραστα στο λαό μας ότι αυτός είναι εχθρός και προδότης. Αν ερωτηθούμε γιατί ο Γκεόργκι Ντεζ συμφωνεί να του προσφέρει καταφύγιο στην Ρουμανία, θα πούμε ότι αυτό είναι δικιά του δουλεία, αλλά εμείς δεν συμφωνούμε με αυτό. Εάν ζητούνται περισσότερες εξηγήσεις από εμάς, τότε θα πούμε το Κόμμα μας ότι έθεσε αυτά τα ζητήματα και τα συζήτησε με τους φίλους μας πληροφορώντας τους για την αντίθετη άποψή μας, αλλά, σύντροφοι, πρέπει να έχουμε πάντα στο μυαλό μας ότι πρέπει να προστατέψουμε τα συμφέροντα του ΚΚΣΕ. Εάν τα μέλη του κόμματος μας ρωτήσουν γιατί δεν τους μιλήσαμε για αυτά τα ζητήματα, μπορούμε να απαντήσουμε ότι δεν ήταν η κατάλληλη στιγμή και το Κόμμα ασφαλώς θα μας πει ότι σκεφτήκαμε και ενεργήσαμε σωστά.

Επιθυμούμε ολόψυχα όπως αυτά τα ζητήματα αλλάξουν προς το καλύτερο όταν πάμε και συζητήσουμε στην Σοβιετική Ένωση, αλλά ίσως οι απόψεις μας θα διαφέρουν. Εάν συμβεί αυτό, σε καμιά περίπτωση δεν θα παραβιάσουμε τον Λενινισμό. Αλλά για να είμαστε ολόψυχα φίλοι με κάποιον, δεν πρέπει να κάνεις το λάθος να μη του δείξεις τα λάθη του, φυσικά με Μαρξιστικό – Λενινιστικό τρόπο. Εάν οι ηγέτες της Σοβιετικής Ένωσης μας πουν: “Κοιτάξτε εδώ, σύντροφοι, ότι λέτε εσείς οι Αλβανοί είναι σωστό, εμείς κάναμε σοβαρά λάθη, αλλά αν δηλώσουμε ότι σφάλαμε, δεν θα δημιουργήσει αυτό μια κατάσταση υπέρ των ιμπεριαλιστών;” Φυσικά, εάν καταφέρουμε να φτάσουμε σε μια συνεννόηση αητού του είδους, κάθε τι μεταξύ μας είναι εντάξει, και θα μιλήσουμε για το μέλλον, επειδή γνωρίζουμε πολύ καλά ότι ο εχθρός δεν πρέπει να επωφελείται [των καταστάσεων (σμ). Ναι, αυτό ευχόμαστε. Εάν θα συμβεί αυτό ή όχι, θα το δείξει ο καιρός. Θα περιμένουμε και θα δούμε αν οι Σοβιετικοί σύντροφοι πουν τι είναι πραγματικά ο Τίτο. Αυτό και άλλα ζητήματα θα πρέπει να διευθετηθούν, αλλιώς δεν θα κάνουμε καμιά πρόοδο. Η συνέχιση αυτού του δρόμου είναι καταστροφική.

Από πληροφορία που έχουμε, γνωρίζουμε επίσης αυτό: τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΣΕ που έκαναν τις διακοπές τους στην χώρα μας, εκφράστηκαν ενάντια στον Τίτο, ενάντια στην στάση που κρατήθηκε υπέρ του Τίτο, που λένε δεν ήταν σωστή. Οπότε, σύντροφοι, ας σταθούμε όπως κάναμε, ακλόνητοι. Έτσι θα σταθούμε μέχρι τέλους, χωρίς να κάνουμε λάθη. Μόνο πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, πρέπει να είμαστε ψύχραιμοι όπως πάντα, και όταν λέμε κάτι πρέπει να είμαστε βέβαιοι ότι είναι έτσι και όχι αλλιώς. Αυτά είναι ζητήματα πολύ μεγάλης σπουδαιότητας. Ο καθένας γνωρίζει πόσο αγαπούμε την Σοβιετική Ένωση, και ακόμα και αν υπάρχουν, ένα, δυο ή τρία πρόσωπα που είναι επιρρεπή σε λάθη, ωστόσο δεν είναι εύκολο ολόκληρο το ΚΚΣΕ να κάνει λάθος. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η κλίκα του Τίτο θέλει να μας απομονώσει από την Σοβιετική Ένωση, να μας θέσει σε ανοιχτή σύγκρουση ενάντια στο ΚΚΣΕ. Οπότε, πρέπει να εξηγήσουμε τις διαφορές μας στους Σοβιετικούς συντρόφους προσεκτικά και αμερόληπτα. Ο Μαρξισμός – Λενινισμός επιτρέπει την συμφωνία των απόψεων, αλλά ποτέ με τον τρόπο που σκέφτεται και δρα ο Τολιάτι^vii.

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι συμφωνούμε όλοι για τα ζητήματα που συζητήσαμε όπως επίσης και την μετάβαση αντιπροσωπείας στην Μόσχα μετά από αναμονή μερικών ακόμα ημερών. Αλλά υπάρχει επίσης το ζήτημα του ποιος θα πάει στην Μόσχα, παίρνοντας υπόψη ότι δεν γίνεται να πάνε όλοι οι σύντροφοι.

Τώρα, νομίζετε ότι είναι σωστό να πληροφορήσουμε την Κεντρική Επιτροπή για αυτά τα ζητήματα, ή πρέπει να περιμένουμε λίγο περισσότερο; Εγώ λέω ότι προς το παρόν πρέπει να κρατήσουμε αυτά τα ζητήματα μέσα στο Πολιτικό Γραφείο, για τους λόγους που ήδη τόνισα. Σε γενικές γραμμές, οι σύντροφοι της Ολομέλειας της Κεντρικής Επιτροπής συμφωνούν σε αυτά τα ζητήματα.

Έργα, τόμ. 14

i Εδώ αναφέρεται στο γράμμα του Τίτο στον Χρουτσόφ στις 8 Νοέμβριου 1956, όπως επίσης στην απάντηση του Χρουτσόφ στον Τίτο στις 9 Νοεμβρίου 1956, συνέχεια των προηγούμενων επιστολών τους, αρχίζοντας από τις 4 Νοεμβρίου 1956, που ασχολούνταν με ζήτημα της Ουγγαρίας, την προστασία του προδότη Ίμρε Νάγκι και Σία, κλπ.

ii Μετά την αποτυχία της αντεπανάστασης στην Ουγγαρία, ο προδότης Ίμρε Νάγκι πάρθηκε υπό την προστασία των Γιουγκοσλάβων ρεβιζιονιστών. Κατέφυγε για αυτό το σκοπό στην Γιουγκοσλάβικη Πρεσβεία στην Βουδαπέστη. Μέσω της παρέμβασης της Χρουτσοφικής Σοβιετικής ηγεσίας στάλθηκε αργότερα στην Ρουμανία.

iiiΣτην επίσημη συνάντηση για την 15η επέτειο ίδρυσης του ΚΕΑ, στις 8 Νοεμβρίου 1956.

ivΤο Μάϊο του 1955, η ΚΕ του ΚΕΑ έστειλε επιστολή στην ΚΕ του ΚΚΣΕ στην οποία έκφρασε την αντίθεσή της στην μετάβαση του Χρουτσόφ στην Γιουγκοσλαβία και στην αποκατάσταση της Γιουγκοσλάβικης ηγεσίας και ζήτησε όπως αυτά τα ζητήματα εξεταστούν σε σύνοδο των κομμάτων που είναι μέλη του Πληροφοριακού Γραφείου, στην οποία πρέπει να προσκληθεί το ΚΕΑ να εκθέσει τις απόψεις του.

v Το άρθρο “Το Κόμμα Εργασίας Αλβανίας συμπληρώνει τα 15 χρόνια του”, γραμμένο από τον σύντροφο Ενβέρ Χότζια και δημοσιευμένο στην εφημερίδα “Πράβντα” στις 8 Νοεμβρίου 1956.

viΑναφέρεται στην έκθεση που θα υποβάλλονταν από τον Πρόεδρο του Υπουργικού Συμβουλίου, σύντροφο Μεχμέτ Σιέχου, στην σύνοδο της Λαϊκής Βουλής της ΛΔΑ στις 14 Νοεμβρίου 1956, ως αναφορά της επίσκεψη κυβερνητικής αντιπροσωπείας της ΛΔ Αλβανίας στην ΛΔ της Μογγολίας και στην ΛΔ της Κορέας. Αυτή η ομιλία αναφέρεται επίσης στην υποδοχή που έγινε στην ΛΔ της Κίνας στην αντιπροσωπεία του Κόμματος Εργασίας Αλβανίας, με επικεφαλής τον σύντροφό Ενβέρ Χότζια, που παρακολούθησε το 8ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας.

viiΓίνεται αναφορά στις αντιμαρξιστικές απόψεις που έκφρασε ο Τολιάτι. Έκφρασε την άποψη οτι “το σοσιαλιστικό σύστημα εκφυλίστηκε”· έκφρασε λανθασμένες απόψεις για τον διεθνή ρόλο της Σοβιετικής Ένωσης και για την παγκόσμια σπουδαιότητα της Σοβιετικής πείρας, ενάντια στην δήθεν προσωπολατρία του Στάλιν, που θεωρήθηκε συνέπεια του ίδιου του σοσιαλιστικού συστήματος. Είχε λανθασμένες απόψεις για τον ηγετικό ρόλο της εργατικής τάξης και δεν αποκήρυξε τις αντιμαρξιστικές απόψεις της Γιουγκοσλάβικης ηγεσίας.