ICMLPO: Για την δράση ανάμεσα στις γυναίκες

Η προσέγγιση του Συνεδρίου μας στο Γυναικείο Ζήτημα και τη δράση ανάμεσα στις γυναίκες βασίζεται στον επιστημονικό σοσιαλισμό, όπως συμβαίνει και στους υπόλοιπους τομείς. Στηρίζεται στην ιστορική εμπειρία της 1^ης Διεθνούς, την επαναστατική περίοδο της 2^ης Διεθνούς και την 3^η Διεθνή που μας κληροδότησαν μια πλούσια θεωρητική και εμπειρική κληρονομιά για το κίνημα των κομμουνιστριών γυναικών και των εργατών όπως επίσης και την ιστορική συσσώρευση της εμπειρίας όλων των επαναστατικών κομμάτων και οργανώσεων της εργατικής τάξης. Η δράση του ανάμεσα στις γυναίκες, καθοδηγούμενη από την Μαρξιστική – Λενινιστική θεωρία και την ιστορική εμπειρία, βασίστηκε σε συμπαγή ανάλυση συγκεκριμένων συνθηκών.

Οι ιδρυτές του επιστημονικού σοσιαλισμού, Μαρξ και Ένγκελς, ήταν οι πρώτοι που μελέτησαν επιστημονικά και ανέλυσαν τη γυναικεία καταπίεση και την προκαθορισμένη οικογενειακή σκλαβιά, τις κοινωνικό-ιστορικές ρίζες αυτής της καταπίεσης και εκμετάλλευσης και τη θεμελίωση αυτής της θέσης στο διάβα της ιστορίας. Επίσης απέδειξαν επιστημονικά τις προϋποθέσεις για την πλήρη απελευθέρωση των γυναικών και τη σύνδεση με την προλεταριακή επανάσταση και την εγκαθίδρυση της κομμουνιστικής κοινωνίας. Παρά το γεγονός ότι το γυναικείο κίνημα και οι αγώνες κατά της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης και για ίσα δικαιώματα στις εργαζόμενες γυναίκες είχε εμφανιστεί πολύ νωρίτερα, και οι ουτοπικοί σοσιαλιστές, με πρωτεργάτη τον Φουριέ, είχαν κάνει προηγμένες εκτιμήσεις σε σχέση με το ζήτημα αυτό, το γυναικείο κίνημα και ειδικά ο αγώνας για την απελευθέρωση, μελετήθηκε με επιστημονικές μεθόδους και προσέγγιση μόνο με την Μαρξιστική θεωρία, κατά τη διάρκεια του σχηματισμού και της ανάπτυξης του κινήματος των σοσιαλιστών εργατών.

Στο Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος, το οποίο συμβολίζει την γέννηση του κομμουνισμού το 1848, ο Καρλ Μαρξ και ο Φρίντριχ Ένγκελς ανέλυσαν το γυναικείο ζήτημα σε σχέση με την καπιταλιστική εκμετάλλευση, όπως επίσης τη σχέση του με την οικογένεια και το γάμο εντός του καπιταλιστικού συστήματος. Μετέδωσαν τα συμπεράσματα της προσέγγισης τους που ήδη είχαν αναπτύξει σε προηγούμενα έργα. Ο Μαρξ στο «Κεφάλαιο», εξήγησε λεπτομερώς τους λόγους για τους οποίους η σύγχρονη βιομηχανία χρειαζόταν να εντάξει πλήθη γυναικών καθώς επίσης και παιδιών στην παραγωγική διαδικασία, καθώς και τις συνέπειες τους. Το έργο του Ένγκελς «Η Καταγωγή της Οικογένειας, της Ατομικής Ιδιοκτησίας και του Κράτους» υπήρξε η πρώτη περιεκτική εργασία η οποία με επιστημονικό τρόπο διερεύνησε– μεταξύ άλλων – την καταπιεστική θέση των γυναικών εντός της κοινωνικής ανάπτυξης, τα θεμέλια της και τις αναγκαίες κοινωνικές συνθήκες για την απελευθέρωση τους. Ο Αύγουστος Μπέμπελ, στην εργασία του «Οι γυναίκες στον σοσιαλισμό», ανέλυσε λεπτομερώς τη θέση των γυναικών σε διαφορετικά κοινωνικά συστήματα και πως έχει υλοποιηθεί η καταπίεση και η εκμετάλλευση των εργαζομένων γυναικών, ειδικά στην καπιταλιστική κοινωνία. Σε αυτή την εργασία του, εστιάζει στις κοινωνικές συνθήκες που θα μπορούσαν να απελευθερώσουν τις γυναίκες από τη μονότονη οικιακή εργασία η οποία αμβλύνει τις δεξιότητες τους: αυτό θα διευκόλυνε τη συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή και την παραγωγή. Επίσης εστίασε στις αναγκαίες κοινωνικές συνθήκες για τη χειραφέτησή τους.

Οι ιδρυτές του επιστημονικού σοσιαλισμού ασχολήθηκαν επίσης με το ζήτημα του αγώνα για τη χειραφέτηση των γυναικών και με τα προβλήματα της οργάνωσης και της ανάπτυξης αυτού του αγώνα. Ο Λένιν εμπλούτισε επιπρόσθετα την προσέγγιση των προγενέστερων σε αυτά τα ζητήματα και στο γυναικείο ζήτημα γενικά, έχοντας ως απόλυτη βάση τη διεξοδική ανάλυση του τελευταίου σταδίου του καπιταλισμού και την έναρξη μιας νέας εποχής, της εποχής του ιμπεριαλισμού και της προλεταριακής επανάστασης, καθώς και των ζητημάτων που αντιμετώπισε μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση με την κατάληψη της εξουσίας από την εργατική τάξη και την έναρξη της οικοδόμησης του σοσιαλισμού.

Η 3^η Διεθνής, εστιάζοντας από την αρχή στο γυναικείο ζήτημα και στη δουλειά των κομμάτων-μελών ανάμεσα στις γυναίκες, αύξησε αυτή τη συσσωρευμένη εμπειρία και άφησε μια θεωρητική και εμπειρική κληρονομιά από την οποία τα κόμματα μας μπορούν να επωφεληθούν. Επιπλέον, μαχητές/τριες και ηγέτες/ιδες του επαναστατικού εργατικού κινήματος όπως οι Κλάρα Τσέτκιν, Ναντέζντα Κρούσπκαγια και Τίνα Μοντότι, επίσης συνέβαλαν εξαιρετικά σε αυτήν την εμπειρία με τα έργα και τους αγώνες τους.

1. Η μετατροπή των Γυναικών σε ένα καταπιεσμένο φύλο και ο καπιταλισμός

Η καταπίεση των γυναικών ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της διάλυσης της πρωτόγονης  κοινοβιακής κοινωνίας, της εμφάνισης της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και των τάξεων, της δημιουργίας της «πατριαρχικής οικογένειας και ακόμα περισσότερο της μονογαμικής οικογένειας» (Ένγκελς, Η καταγωγή της Οικογένειας, της Ατομικής Ιδιοκτησίας και του Κράτους) ως την οικονομική μονάδα της κοινωνίας. Η ανατροφή και η φροντίδα των παιδιών, η οικονομική διαχείριση και άλλα οικιακά καθήκοντα δεν αποτελούσαν πλέον υποχρεώσεις της κοινωνίας αλλά της οικογένειας και μέσα στην οικογένεια, ένα ιδιαίτερο καθήκον των γυναικών. Όπως το θέτει συνοπτικά ο Ένγκελς, «η σύζυγος έγινε η επικεφαλής υπηρέτρια, αποκλεισμένη από κάθε συμμετοχή στην κοινωνική παραγωγή». Αυτή η κατάσταση αναπαράχθηκε ξανά και ξανά υπό τις κοινωνικές συνθήκες που καθορίζονται από μια ταξική κοινωνία, με διαφορετικές μορφές ιδιωτικής ιδιοκτησίας και την εκμετάλλευση της εργασίας (δουλεία, δουλοπαροικία, μισθωτή σκλαβιά, κ.λ.π.). Από την πρώτη ταξική κοινωνία της δουλείας μέχρι σήμερα, σε όλες τις ταξικές κοινωνίες, οι γυναίκες συνέχισαν να έχουν, μια δευτερεύουσα και άνιση θέση εντός της κοινωνίας και της οικογένειας ως το καταπιεσμένο φύλο.

Η αστική τάξη, όπως κάνει με πολλά στοιχεία των προ-καπιταλιστικών ταξικών κοινωνιών, αποδέχθηκε τη θέση των γυναικών ως το καταπιεσμένο φύλο και ως ένα είδος οικιακής σκλάβας, καθώς επίσης και τη δομή της οικογένειας που θεμελιώθηκε πάνω σ’ αυτή θέση, και την μετέτρεψε σε βασικό στοιχείο της καπιταλιστικής αναπαραγωγής και της κοινωνίας. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο, η αστική τάξη άρπαξε την ευκαιρία της επιβάρυνσης της οικογένειας και δυσανάλογα των γυναικών με την ανατροφή και τη φροντίδα των παιδιών και με τις υπόλοιπες οικιακές εργασίες – όλα τα αναγκαία συστατικά για την αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Επιπλέον, επιτρέπει την αυξανόμενη καπιταλιστική εκμετάλλευση μέσω των χαμηλών μισθών για τις γυναίκες για την ίδια εργασία και εναποθέτει ένα μέρος του κόστους παραγωγής στους ώμους τους μέσω της οικιακής εργασίας, κ.α. Αυτή η κατάσταση ανοίγει το δρόμο για (το καλούπουμα) την ελαστικοποίηση του εργατικού δυναμικού στις απαιτήσεις της καπιταλιστικής παραγωγής -π.χ. ευέλικτη εργασία, κ.α.- και τους παρέχει την ευκαιρία να πετάξουν τις γυναίκες έξω από την αγορά εργασίας και να τις στείλουν στο σπίτι όταν ο εφεδρικός στρατός εργασίας  γίνεται πολύ μεγάλος. Επιπλέον, η καταπίεση των γυναικών και τα πολλαπλά επίπεδα ευθύνης τους για το νοικοκυριό, τις εμποδίζει από τη συμμετοχή τους στην εμπροσθοφυλακή του αγώνα ενάντια στην αστική τάξη. Οπότε, η αστική τάξη συνεχίζει να διατηρεί τη θέση της γυναίκας ως καταπιεσμένο φύλο και ως την κύρια φροντίστρια για τα παιδιά και τους ηλικιωμένους όπως επίσης και για τα οικιακά καθήκοντα.

Όμως, με την πρόοδο του καπιταλισμού και ειδικά της σύγχρονης βιομηχανίας, οι γυναίκες και τα παιδιά σύρθηκαν στη διαδικασία της παραγωγής με ραγδαίους ρυθμούς, μεταβάλλοντας τη θέση των γυναικών και των παλαιών θεμελίων της οικογένειας. Στο βαθμό που αυτές οι οικογενειακές σχέσεις επιβίωσαν, μετασχηματίστηκαν βασισμένες στις καπιταλιστικές σχέσεις της παραγωγής. Στον καπιταλισμό η οικογένεια παραμένει η θεμελιώδης οικονομική μονάδα εντός της κοινωνίας που αναλαμβάνει την ευθύνη της αναπαραγωγής του εργατικού δυναμικού,  της ανατροφής και φροντίδας των παιδιών και άλλων οικιακών καθηκόντων. Η πραγματικότητα αυτή δεν αλλάζει ακόμα και αν δοθούν επιδόματα γέννησης, φροντίδας παιδιών και οικογένειας, ειδικά στις προηγμένες χώρες. Οι παροχές αυτές υιοθετήθηκαν ως αποτέλεσμα γεγονότων όπως θάνατοι από πολέμους, μείωση των ποσοστών γεννήσεων και εξασθένιση του εφεδρικού στρατού εργασίας, όπως επίσης και λόγω των αγώνων της εργατικής τάξης και των γυναικών. Οι γυναίκες ανέλαβαν την ευθύνη αυτών των καθηκόντων σε διάφορους βαθμούς σε όλες τις χώρες, παρά τις διαφορές τους εξαιτίας του βαθμού της καπιταλιστικής ανάπτυξης και το συσχετισμό δυνάμεων μεταξύ των τάξεων, με διαφορές σε κάθε χώρα ανάμεσα στις κυρίαρχες τάξεις και στις οικογένειες της εργατικής τάξης. Το γεγονός ότι μάζες γυναικών συμμετείχαν στην διαδικασία της κοινωνικής παραγωγής εξαιτίας των απαιτήσεων της καπιταλιστικής παραγωγής, εμποδίζει την πραγματοποίηση ακόμα και των βασικών οικιακών καθηκόντων και εξαναγκάζει τις γυναίκες και τους άνδρες να μοιράζονται το βάρος αυτών των καθηκόντων ολοένα και περισσότερο.

Όπως ακριβώς στις προ-καπιταλιστικές άρχουσες τάξεις, η αστική, η κυρίαρχη τάξη στον καπιταλισμό, είχε επιλύσει σε μεγάλο βαθμό αυτά τα προβλήματα με τη χρησιμοποίηση υπηρετών, μαγείρων, καθαριστριών, ιδιωτικών σχολείων, παιδαγωγών, παραμάνων κ.λ.π. Συνεπώς, η ελευθερία από τα ασφυκτικά βάρη των οικιακών εργασιών, δεν αποτέλεσε το βασικό θέμα για το κίνημα των αστών γυναικών. Το ζήτημα αυτό αφορά κυρίως όλες τις εργαζόμενες γυναίκες και ειδικά τις γυναίκες της εργατικής τάξης. Για το κίνημα των αστών γυναικών, τα ίσα δικαιώματα και κάποια άμεσα αιτήματα που μπορούν να ικανοποιηθούν στον καπιταλισμό με σκοπό να διατηρήσουν την εξουσία τους εις βάρος των εργαζόμενων γυναικών, αποτελούν το κυρίαρχο στόχο τους: στις πιο προοδευτικές τους προσεγγίσεις, τα αιτήματα αυτά αποτελούν ελάχιστους στόχους για το κίνημα των προλετάριων γυναικών.  

Με την εξάλειψη των προ-καπιταλιστικών κοινωνικών δομών και των καταλοίπων τους και τη έξοδο των γυναικών στην παραγωγή ως «ελεύθερες εργαζόμενες»,  αναπτύχθηκαν για τις γυναίκες οι συνθήκες έτσι ώστε να αρχίσουν να αποκτούν οικονομική ανεξαρτησία και ίσα δικαιώματα, αν και παρέμεναν μισθωτές σκλάβες, υπεύθυνες για τη ανατροφή και το μεγάλωμα των παιδιών και των άλλων οικιακών εργασιών. Επιπλέον, η καπιταλιστική ανάπτυξη δεν οδηγεί αυτόματα στην ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών που εργάζονται ως μισθωτοί σκλάβοι στη κοινωνική παραγωγή (διαφορές μισθών, θέση στην παραγωγική διαδικασία, εργασιακές συνθήκες, κ.α.)

Παρ’ όλο που η εξάλειψη της φεουδαρχίας και η καπιταλιστική ανάπτυξη οδήγησαν σε σημαντικές αλλαγές τη θέση των γυναικών, ακόμα και στο πιο επαναστατικό της στάδιο η αστική τάξη έτεινε να εμποδίζει την κατάκτηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων και των ελευθεριών από τους εργάτες. Έτσι λοιπόν, δεν αποκτήθηκαν τα ίσα δικαιώματα, ένα από τα συστατικά στοιχεία της ελευθερίας. Όταν οι αστοί απέτυχαν να εμποδίσουν αυτά τα δικαιώματα, προσπάθησαν να τα περιορίσουν στο ελάχιστο επίπεδο. Αυτή η τάση των αστών τονίζεται εξαιρετικά όταν οι εργάτες αρχίζουν να ασκούν τα δημοκρατικά τους δικαιώματα και ελευθερίες, όταν το εργατικό κίνημα φτάνει σε επίπεδο απειλής της ηγεμονίας των αστών, και με την έλευση του μονοπωλιακού σταδίου του καπιταλισμού. Η ισότητα των ανδρών και των γυναικών και άλλα δικαιώματα και ελευθερίες έχουν μερικώς κατακτηθεί ως αποτέλεσμα των μακροχρόνιων αγώνων.

Το περιεχόμενο αυτών των δικαιωμάτων ορίζεται  από το επίπεδο του αγώνα και της οργάνωσης ανάμεσα στις γυναίκες, στους εργάτες και στον εργαζόμενο πληθυσμό. Όπως και με τα περισσότερα δημοκρατικά δικαιώματα, η υπεράσπιση, η ενδυνάμωση και οι πρακτικές εφαρμογές αυτών των δικαιωμάτων, εξαρτώνται από τη δύναμη και τη συνέχεια της οργάνωσης και του αγώνα.

Μπορεί να επιτευχθεί η απόκτηση «ίσων νόμιμων δικαιωμάτων» μεταξύ ανδρών και γυναικών και άλλων δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών στην καπιταλιστική κοινωνία, παρά τις προαναφερόμενες τάσεις των αστών. Η αλήθεια είναι ότι σε πολλές χώρες, ειδικά στις καπιταλιστικά αναπτυγμένες χώρες, αυτή η νομοθεσία ισχύει ήδη. Σήμερα, όπως και στο παρελθόν, ιδεολόγοι και πολιτικά φερέφωνα του καπιταλιστικού συστήματος επικαλούνται ότι η αστική κοινωνία μπορεί -και ότι στις αναπτυγμένες χώρες έχει ήδη-  επιτύχει «την ισότητα σύμφωνα με τον νόμο». Ισχυρίζονται ότι αυτό έχει περιορίσει την υποταγή και την καταπίεση λόγω φύλου των γυναικών από τους άνδρες. Τα νομοθετικά μέτρα στις καπιταλιστικές χώρες όπως το δικαίωμα στο διαζύγιο, τη διατροφή, την αποζημίωση, την κοινή κατοχή ιδιοκτησίας, το δικαίωμα στην εργασία, στην άσκηση του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, κ.α. χρησιμοποιούνται ως πυρήνας αυτής της προπαγάνδας.

Σε πολλά μέρη του κόσμου, ειδικά στις Ασιατικές και Αφρικανικές χώρες, η πλήρης ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών παραμένει ένα καίριο ζήτημα που πρέπει να υλοποιηθεί. Οι γυναίκες αναγκάζονται να ζήσουν σε συνθήκες παρόμοιες με την πιο σκοταδιστική περίοδο του Μεσαίωνα σε πολλές χώρες που ενεπλάκησαν σε εμφύλιους και τοπικούς πολέμους, ως αποτέλεσμα των άγριων ενδο-ιμπεριαλιστικών πολέμων για πλούτο ή άμεσες ιμπεριαλιστικές παρεμβάσεις. Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβύη και μόλις πρόσφατα η Συρία, είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της κατάστασης. Σε αυτές τις χώρες, εφόσον τα συμφέροντα της ικανοποιούνται, η βασική ιμπεριαλιστική εξουσία υποστηρίζει τις περισσότερο αντιδραστικές ομάδες και καθεστώτα, που ποδοπατούν τις περιορισμένες κατακτήσεις των γυναικών.

Όχι μόνο στις υποανάπτυκτες και εξαρτώμενες χώρες, αλλά ακόμη και στις περισσότερο ανεπτυγμένες, ένα μεγάλο τμήμα των γυναικών εξακολουθεί να μην αποτελεί μέρος της κοινωνικής παραγωγής. Καθώς είναι οικονομικά εξαρτώμενες, αντιδραστικές  παρανοήσεις έχουν αναπτυχθεί κατά διαμέσου της ιστορίας και έχουν υποστηριχθεί από την αστική τάξη και έχουν διαδοθεί ευρύτερα ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες, εμποδίζοντας τις γυναίκες από την άσκηση των  κερδισμένων δικαιωμάτων τους.

Η γυναικεία χειραφέτηση και η πραγματική τους ισότητα με τους άνδρες δεν μπορεί να επιτευχθεί στον καπιταλισμό ακόμα και όταν η ισότητα και άλλα δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες έχουν κατακτηθεί. Όπως ο Λένιν δήλωνε:

«Στον καπιταλισμό είναι συνηθισμένες όχι σας ξεχωριστές περιπτώσεις, αλλά σαν τυπικό φαινόμενο, οι συνθήκες όπου είναι αδύνατο για τις καταπιεζόμενες τάξεις να «ασκήσουν» τα δημοκρατικά τους δικαιώματα. Στον καπιταλισμό το δικαίωμα διαζυγίου στις περισσότερες περιπτώσεις θα παραμείνει απραγματοποίητο, επειδή το καταπιεσμένο φύλο συνθλίβεται οικονομικά, επειδή σ' οποιαδήποτε δημοκρατία στις συνθήκες του καπιταλισμού η γυναίκα παραμένει «σκλάβα του σπιτιού», σκλάβα κλεισμένη στην

κρεβατοκάμαρα, στο δωμάτιο των παιδιών και στην κουζίνα.». («Σχετικά με τη γελοιογραφία του Μαρξισμού και τον «Ιμπεριαλιστικό Οικονομισμό»», Λένιν, Άπαντα, σελ. 126, τόμος 30).

2. Η Απελευθέρωση των γυναικών και η προλεταριακή επανάσταση

Σήμερα, ακόμα και στις πιο ανεπτυγμένες, δημοκρατικές και «σοσιαλιστικές» καπιταλιστικές χώρες, η ανατροφή των παιδιών και άλλα οικιακά καθήκοντα βαραίνουν τις πλάτες των γυναικών και οι κοινωνικές συνθήκες που θα εξασφαλίσουν την πραγματική ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών και την ελεύθερη συμμετοχή των γυναικών στην κοινωνική παραγωγή και στην δημόσια ζωή δεν έχουν εγκαθιδρυθεί ακόμα. «Για την πλήρη απελευθέρωση των γυναικών και την πραγματική τους ισότητα με τους άνδρες, είναι αναγκαία η εγκαθίδρυση μιας σοσιαλιστικής οικονομίας και η συμμετοχή των γυναικών γενικά στην παραγωγική εργασία. Μόνο τότε οι γυναίκες θα καταλάβουν την ίδια θέση με τους άνδρες». (Κλάρα Τσέτκιν, «Αναμνήσεις από τον Λένιν για την Γυναικεία Υπόθεση»).

Καθώς οι γυναίκες συμμετέχουν στην κοινωνική παραγωγή σε όλο και μεγαλύτερους αριθμούς, ο καπιταλισμός επίσης δημιουργεί τις συνθήκες ώστε η ανατροφή και η φροντίδα των παιδιών και οι άλλες οικιακές υποχρεώσεις, να γίνουν μέρος της κοινωνικοποιημένης εργασίας. Η μεταστροφή αυτή είναι μια αναγκαιότητα και μια συνθήκη για την ελεύθερη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων.

Καθώς η ανατροφή και η φροντίδα των παιδιών και άλλα οικιακά καθήκοντα κοινωνικοποιούνται, η οικογένεια θα πάψει να αποτελεί την οικονομική μονάδα της κοινωνίας. Ωστόσο, ο μετασχηματισμός αυτός είναι αδύνατος σε καπιταλιστικές συνθήκες ιδιωτικής ιδιοκτησίας στην οποία η παραγωγή αποσκοπεί στο κέρδος. Για τις γυναίκες που ελεύθερα θα συμμετάσχουν στην κοινωνική παραγωγή και σε όλες τις πλευρές της κοινωνικής ζωής, αυτά τα καθήκοντα που αρχικά αναλαμβάνονταν από τις γυναίκες ως το καταπιεσμένο φύλο, πρέπει να καταργηθούν και πρέπει να κοινωνικοποιηθούν. Όλοι οι παράγοντες της βάσης και του εποικοδομήματος που εμπόδιζαν τις γυναίκες από τη συμμετοχή τους στην κοινωνία πρέπει επίσης να καταργηθούν. Η βασική συνθήκη γι’ αυτό, όπως επίσης και για τη απελευθέρωση της εργατικής τάξης, είναι η οικοδόμηση της κομμουνιστικής κοινωνίας στην οποία η παραγωγή θα είναι για τις ανάγκες της κοινωνίας και τα μέσα παραγωγής θα ανήκουν στην κοινωνία. Επομένως, οι γυναίκες τότε μόνον θα μπορέσουν να γίνουν ελεύθερες μέσω της νίκης της προλεταριακής επανάστασης και της οικοδόμησης μιας κομμουνιστικής κοινωνίας. Η εργατική τάξη είναι η κύρια κοινωνική δύναμη που μπορεί να ανατρέψει την κυριαρχία του κεφαλαίου και της αστικής τάξης μέσω της επανάστασης, εγκαθιδρύοντας την κοινωνική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής και την δημιουργίας μιας αταξικής κοινωνίας.

Οι μισοί εργαζόμενοι είναι γυναίκες: ωστόσο μέχρι να απελευθερωθούν οι γυναίκες, και άνδρες και γυναίκες να είναι πραγματικά ίσοι, η εργατική τάξη δεν μπορεί να είναι ελεύθερη. Η νίκη της προλεταριακής σοσιαλιστικής επανάστασης είναι το πρελούδιο της οικοδόμησης μιας αταξικής κοινωνίας, που θα ελευθερώσει τις εργάτριες γυναίκες όχι μόνο από την καπιταλιστική καταπίεση και εκμετάλλευση, αλλά επίσης από την υποταγή και όλα τα άλλα εμπόδια που αμβλύνουν τις δεξιότητές τους και τις εμποδίζουν από τη συμμετοχή τους στην κοινωνική ζωή και παραγωγή.

Επίσης, δεν είναι δυνατό να πετύχει η νίκη της προλεταριακής επανάστασης ή της οικοδόμησης της αταξικής σοσιαλιστικής κοινωνίας, χωρίς την ενεργό, μαχητική συμμετοχή των γυναικών. Η δυσαρέσκεια και ο θυμός τους για την υποταγή και η λαχτάρα τους για ένα νέο κόσμο χρειάζεται να ανακινηθεί. Η σύνδεση μεταξύ της εργατικής τάξης και του αγώνα των γυναικών για ελευθερία δεν είναι μονόπλευρη: αλληλεπιδρούν, επηρεάζονται και ενδυναμώνονται αμοιβαία. Ο αγώνας των γυναικών για ελευθερία αποτελεί συστατικό και θεμέλιο για την παγκόσμια προλεταριακή επανάσταση.  

Επιπλέον, η ιστορία της ταξικής πάλης και ειδικότερα ο αγώνας των γυναικών για ελευθερία και ισότητα, έχει αποδείξει ότι η επίλυση του γυναικείου ζητήματος συνδέεται με τον αγώνα για πολιτική εξουσία μεταξύ των δύο βασικών κοινωνικών τάξεων του καπιταλισμού, δηλαδή της εργατικής και της αστικής τάξης. Αυτή η ειδική φύση του προβλήματος και οι συνθήκες ανάλυσης του δεν συγκρούονται αλλά συμπληρώνουν η μία την άλλη στον αγώνα της εργατικής τάξης για έναν κόσμο χωρίς εκμετάλλευση.

Ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό της ιστορικής εμπειρίας του αγώνα των γυναικών είναι ότι, στον αγώνα τους για ισότητα ανακαλύπτουν έναν αυξανόμενο αριθμό συμμάχων από τις τάξεις του καταπιεστικού, κυρίαρχου φύλου. Ο αγώνας των γυναικών και τα αιτήματα τους για ισότητα αντηχούν μέσα στις δυνάμεις του καταπιεστικού φύλου σε διάφορους βαθμούς, ανάλογα με την κοινωνική τάξη. Καθώς ο αγώνας για ισότητα από το καταπιεσμένο φύλο μεγάλωνε και αναπτύχθηκε γύρω από τα αιτήματα του, η υποστήριξη που έλαβε δεν στηρίχθηκε στο φύλο αλλά στην τάξη. Οι αγώνες για τα δικαιώματα των γυναικών έλαβαν μαζική και πραγματική υποστήριξη κυρίως από τους άνδρες εργάτες, ειδικά τους προλετάριους. Οι άνδρες εργάτες κινητοποιήθηκαν πρώτοι από τη διάσπαση του καταπιεστικού φύλου που προκλήθηκε από το γυναικείο κίνημα για ισότητα. Φανερώθηκε ότι, η εργατική τάξη, τόσο οι άντρες όσο και οι γυναίκες, ήταν έτοιμη να υπερασπιστεί και να αγωνιστεί για τα πιο προοδευτικά αιτήματα των γυναικών στην καπιταλιστική κοινωνία. Η αιτία για αυτή τη διάσπαση λόγω των οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών και πολιτιστικών αιτημάτων και αγώνων του άλλου φύλου, είναι ότι οι κύριες διασπάσεις στην κοινωνία, οι σχέσεις καταπίεσης και εκμετάλλευσης, καθορίζονται όλες ταξικά.

Η ιστορία του γυναικείου κινήματος αποδεικνύει ότι, οι σημαντικότερες κατακτήσεις έγιναν, και το υψηλότερο επίπεδο ανάπτυξης από την άποψη των απαιτήσεων, της οργάνωσης και της μαζικής υποστήριξης επιτεύχθηκε, όταν η εργατική τάξη ήταν περισσότερο οργανωμένη και ισχυρότερη απέναντι στην αστική.  Επίσης δεν αποτελεί σύμπτωση ότι, όταν τα γυναικεία δικαιώματα δέχονται επίθεση και οι συνθήκες ζωής και εργασίας επιδεινώνονται, η εργατική τάξη ηττάται ή υποχωρεί.

Η ανατροφή παιδιών, η εκπαίδευση και άλλα οικιακά καθήκοντα δεν αποτελούν βασικές έγνοιες για τις αστές γυναίκες. Επιπλέον, επειδή η κοινωνικοποίηση αυτών των καθηκόντων απαιτεί την άνευ όρων κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και την απαλλοτρίωση από τους απαλλοτριωτές, οι αστές γυναίκες και το κίνημα τους δεν τα βάζουν στην ατζέντα τους. Αγωνίζονται ενεργά ενάντιά τους. Στο ερώτημα για την πλήρη απελευθέρωση των γυναικών, οι αστές γυναίκες και το κίνημα τους ενεργούν όπως αναμένεται να δράσει η τάξη στην οποία ανήκουν. Αυτή η διαίρεση εντός του αγώνα του καταπιεσμένου φύλου αποδεικνύει ότι ο βασικός διαχωρισμός και ο αγώνας στην κοινωνία, στην πραγματικότητα βασίζεται στον ταξικό διαχωρισμό και όλες οι άλλες συγκρούσεις και διαχωρισμοί καθορίζονται σε τελική ανάλυση από τον ταξικό αγώνα.

Τα σημεία αυτά είναι μερικές από τις κύριες διαφορές μεταξύ της αστικής και της εργατικής τάξης, μεταξύ όλων των ειδών των μικροαστών και των Μαρξιστών – Λενινιστών για το γυναικείο ζήτημα. Είναι κάποια από τα θεμελιώδη στοιχεία της προπαγανδιστικής δράσης από τα επαναστατικά κόμματα της εργατικής τάξης ανάμεσα στις γυναίκες και της πλατφόρμας που το κομμουνιστικό γυναικείο κίνημα θα  αναδείξει.

Το γεγονός ότι η απελευθέρωση των γυναικών δεν μπορεί να λάβει χώρα χωρίς την προλεταριακή επανάσταση και την οικοδόμησης της αταξικής κοινωνίας, δεν σημαίνει ότι δεν θα πρέπει να δώσουμε την δέουσα προσοχή στον αγώνα για ίσα δικαιώματα και να ρίξουμε φως στα βάρη των καθηκόντων που αναφέρθηκαν παραπάνω. Σε αντίθεση, οι ταξικά συνειδητοποιημένοι εργάτες και εργάτριες θα πρέπει να προβάλουν συγκεκριμένα αιτήματα για ίσα δικαιώματα και άλλα δημοκρατικά δικαιώματα και ελευθερίες, ώστε να ρίξουν φως στο βάρος των εργαζομένων γυναικών και να τις κινητοποιήσουν να συμμετάσχουν στη διαδικασία της κοινωνικής παραγωγής. Επίσης, θα πρέπει να γίνουν οι πιο αποφασισμένες συμμετέχουσες και οργανώτριες αυτών των αγώνων. Η γυναικεία συμμετοχή στον κοινωνικό αγώνα πρέπει να ενθαρρυνθεί. Αυτό θα διευρύνει τους ορίζοντες τους και θα αναπτύξει τις ικανότητες τους. Θα πρέπει επίσης να προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε μία κουλτούρα και μια πρακτική του μοιράσματος των βαρών της δουλειάς μεταξύ των μελών των εργαζόμενων οικογενειών. Όλα αυτά είναι αναγκαία για τη σχέση μεταξύ της προλεταριακής επανάστασης και της γυναικείας χειραφέτησης, όπως επίσης και για να προσεγγίσει και να κινητοποιήσει ευρύτερες μάζες γυναικών, να εξυψώσει το επίπεδο της συνείδησης, της οργάνωσης και του αγώνα τους και να διευρύνει τις ενωμένες δράσεις τους.

Όσο περισσότερο εξασφαλίζονται τα δικαιώματα για ισότητα, δημοκρατία και ελευθερίας, τόσο περισσότερες ευκαιρίες για αγώνα θα εμφανίζονται για τους εργάτες και τους εργαζόμενους ανθρώπους, και οι ταξικές αντιθέσεις και οι συγκρούσεις καθώς και η σχέση μεταξύ της ελευθερίας των γυναικών και της προλεταριακής επανάστασης θα γίνει ξεκάθαρη. Καθώς μειώνονται οι οικιακές εργασίες που βαραίνουν τις γυναίκες, οι εργαζόμενες γυναίκες θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες να καλυτερεύσουν τον εαυτό  τους και να συμμετέχουν στην κοινωνική παραγωγή και στην κοινωνική ζωή. Επιπρόσθετα, οι αγώνες για δημοκρατικά και άμεσα αιτήματα είναι εμπειρίες που εκπαιδεύουν και προετοιμάζουν γυναίκες και άνδρες εργάτες για μεγαλύτερες δράσεις μέχρι τον καθοριστικό αγώνα μεταξύ των τάξεων.

Μία άλλη σημαντική πλευρά του γυναικείου ζητήματος είναι το γεγονός ότι οι καταπιεσμένες και εκμεταλλευόμενες γυναίκες, οι οποίες φορτώθηκαν τα οικογενειακά βάρη, είναι από διαφορετικές τάξεις. Ένα σημαντικό και άμεσο καθήκον που αντιμετωπίζουν τα επαναστατικά κόμματα της εργατικής τάξης είναι να διασφαλίσουν ότι, οι ενωμένοι και οι οργανωμένοι αγώνες των καταπιεσμένων και εκμεταλλευόμενων γυναικών διαφορετικών τάξεων, αναπτύχθηκαν σε στενή σύνδεση με τα κινήματα των εργατών. Τα δημοκρατικά και τα άλλα άμεσα αιτήματα είναι πλατφόρμες για μια ευρεία ενοποίηση των γυναικείων αγώνων ώστε να δημιουργηθούν μαζικά γυναικεία κινήματα της βάσης στην μεγαλύτερη δυνατή έκταση.

3. Η Οκτωβριανή Επανάσταση και η χειραφέτηση των γυναικών

Τα αιτήματα των γυναικών και η χειραφέτησή τους ήταν μεταξύ των πρώτων μέτρων που λήφθηκαν από την εργατική τάξη μετά την κατάκτηση της εξουσίας μέσω της Οκτωβριανής Επανάστασης. Για πρώτη φορά στην ιστορία, όλοι οι παλιοί νόμοι οι σχετικοί με διακρίσεις κατά των γυναικών καταργήθηκαν και οι γυναίκες κατέκτησαν πλήρη ίσα δικαιώματα με τους άντρες σε όλες τις πτυχές, σε πολιτικό, οικονομικό, νομικό επίπεδο, κ.α.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση διακήρυξε πλήρη ίσα δικαιώματα για τις γυναίκες σε όλες τις πλευρές της ζωής και τα εξασφάλισε με νόμο, ξεκινώντας με το αξίωμα «ίση αμοιβή για ίση εργασία», την 8ωρη εργασία, την προστασία της εργασίας των γυναικών, τα δικαιώματα των χωρισμένων γυναικών και των παιδιών.  Υιοθετήθηκαν ο πολιτικός γάμος, το δικαίωμα στο διαζύγιο, ειδικά δικαιώματα για μητέρες, η κατάργηση των νόμων κατά της άμβλωσης, η ευθύνη του κράτους για τον οικογενειακό προγραμματισμό και νόμοι σχετικοί με την πορνεία και τα σεξουαλικά εγκλήματα κατά των γυναικών και των παιδιών.

Εκστρατείες και διάφορες δραστηριότητες οργανώθηκαν για τη βελτίωση του πολιτιστικού επιπέδου των γυναικών και τέθηκαν σε εφαρμογή σχολεία και εκπαιδευτικά προγράμματα για να προσφέρουν ή να βελτιώσουν την επαγγελματική εκπαίδευση.  Η μητρότητα και οι οικιακές εργασίες αναγνωρίστηκαν ως κοινωνική εργασία με αξία ίδια με αυτή της κοινωνικής παραγωγής.  Ελήφθησαν μέτρα που έφεραν τις οικιακές εργασίες στο πεδίο της κοινωνικοποιημένης εργασίας. Δημιουργήθηκε ένα ευρύ δίκτυο ιδρυμάτων για την ανατροφή και την εκπαίδευση των παιδιών (βρεφοκομεία, υπνωτήρια, οικοτροφεία, κ.α.) που επέτρεψε στις γυναίκες να εμπιστεύονται τα παιδιά τους σε αυτές τις δομές ώστε οι ίδιες να συμμετέχουν στην κοινωνική παραγωγή.

Ανάμεσα στα πρώτα βήματα που έκανε η Σοβιετική κυβέρνηση ήταν η εισαγωγή παροχών στις γειτονιές και στα εργοστάσια ώστε να ενσωματώσει τις γυναίκες στην κοινωνική ζωή: κουζίνες, καντίνες, πλυντήρια, ραφτάδικα, κ.α. Ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών κατέλαβαν επίσημες θέσεις στην κυβέρνηση, στα σοβιέτ και στις κομματικές οργανώσεις, στην οργάνωση και διαχείριση της διανομής καταναλωτικών αγαθών, στα ιδρύματα προστασίας για μητέρες και παιδιά, στα νηπιαγωγεία, στις δημόσιες κουζίνες, στα δημόσια πλυντήρια, κ.α.

Τα κατάλοιπα του καπιταλισμού (και των πρόωρων σοσιαλιστικών συστημάτων) στη βάση και στο οικοδόμημα που δεν θα μπορούσαν να εξαλειφθούν σε μια νύχτα, όπως επίσης η συγκεκριμένη κατάσταση των μαζών των γυναικών, τις εμπόδισαν από την πλήρη αξιοποίηση των δυναμικών ευκαιριών που παρείχαν η επανάσταση και η διαδικασία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Αλλά η κυβέρνηση δεν περίμενε απλά αυτά τα εμπόδια να εξαφανιστούν από μόνα τους, έκανε συνεχείς προσπάθειες να τα ξεπεράσει. Ο Λένιν επέστησε την τακτική προσοχή σε αυτά τα εμπόδια. Επικεντρώθηκε σε αυτά και σε παρόμοια εμπόδια κατά τη συζήτηση του με την Κλάρα Τσέτκιν. Μετά τις παρατηρήσεις του ότι, «η απολίτικη, ακοινωνική, η υποανάπτυκτη ψυχολογία αυτών των γυναικών, η απομονωμένη σφαίρα της δράσης τους, όλο το νόημα της ζωής τους – αυτά είναι γεγονότα», συνέχισε, «Θα ήταν παράλογο να τις αγνοήσεις, απόλυτα παράλογο. Χρειαζόμαστε κατάλληλους ανθρώπους να αναλάβουν τη δουλειά ανάμεσά τους, ειδικές μεθόδους ξεσηκωμού και μορφές οργάνωσης. Αυτό δεν είναι φεμινισμός, αυτό είναι  πρακτική επαναστατική σκοπιμότητα.» ... «Εκτός εάν εκατομμύρια γυναικών είναι μαζί μας, δεν μπορούμε να ασκήσουμε την δικτατορία του προλεταριάτου, δεν μπορούμε να οικοδομήσουμε σε κομμουνιστικές κατευθύνσεις .  Πρέπει να βρούμε τον δικό μας δρόμο αυτές, πρέπει να μελετήσουμε και να προσπαθήσουμε να βρούμε αυτόν τον δρόμο.» (Κλάρα Τσέτκιν, «Ο Λένιν για το Γυναικείο Ζήτημα»).

Η παράθεση αυτή δείχνει ξεκάθαρα ότι ο Λένιν, ο οποίος όχι μόνο προσδιόρισε το πρόβλημα αλλά, μετά τη δήλωση του ότι οι γυναίκες θα μπορούσαν να οργανωθούν μέσα στο κόμμα μαζί με τους άνδρες και δεν χρειάζονταν μια ξεχωριστή οργάνωση, τόνισε ότι για τη δουλειά ανάμεσα στις γυναίκες χρειάζονται, «κατάλληλοι φορείς, ειδικές μέθοδοι ξεσηκωμού και μορφές οργάνωσης» και ότι αυτό δεν είναι φεμινισμός: έκανε συγκεκριμένες συστάσεις και προτάσεις.  Κατά τη διάρκεια κάθε σταδίου οικοδόμησης του σοσιαλισμού στην Ε.Σ.Σ.Δ., πρώτος ο Λένιν και αργότερα ο Στάλιν επέδειξαν ιδιαίτερη προσοχή σε δράσεις και πολιτικές που θα εξασφάλιζαν την ισότητα των γυναικών στην πράξη. Στην Ε.Σ.Σ.Δ. και αργότερα σε άλλες σοσιαλιστικές χώρες, οι γυναίκες ενθαρρύνθηκαν να συμμετάσχουν στην διοίκηση σε όλα τα επίπεδα και σε όλες της πτυχές της δημόσιας ζωής ως αυτόνομοι άνθρωποι, όπως επίσης να πάρουν ηγετικούς ρόλους σε όλα τα όργανα του σοσιαλιστικού καθεστώτος και του κόμματος.

Η χειραφέτηση των γυναικών και η συμμετοχή τους στην ηγεσία της χώρας αναπτύχθηκε μαζί με την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Μετά τον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο η διαδικασία αυτή διαδόθηκε σε χώρες όπου σχηματίστηκαν λαϊκές δημοκρατίες και ξεκίνησε η οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε επίσης ένα παράγοντα πίεσης για τις ηγεσίες των καπιταλιστικών χωρών για να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις σε σχέση με το γυναικείο ζήτημα.

Η Μαρξιστική θέση ότι η χειραφέτηση των γυναικών και η πραγματική ισότητα με τους άνδρες δεν αποτελεί ουτοπία αλλά είναι δυνατή μόνο με την προλεταριακή επανάσταση και την οικοδόμηση μιας αταξικής κοινωνίας, αποδείχθηκε όχι μόνο με την εμπειρία της οικοδόμησης μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας στην Ε.Σ.Σ.Δ. και σε άλλες χώρες, αλλά επίσης και με την ήττα του σοσιαλισμού και την επανεγκαθίδρυση του καπιταλισμού σε αυτές τις χώρες. Η ανάπτυξη του ιμπεριαλιστικού – καπιταλιστικού συστήματος και η θέση των γυναικών σ’ αυτό, αποδεικνύει αυτή τη θέση κάθε μέρα.

Συνεχίζεται