Ανασύνταξη, 1-15 Δεκέμβρη 1996
Ο Μαρξ αρχίζοντας την ανάλυση, πριν περίπου 150 χρόνια, του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής ανακάλυψε στη συνέχεια το γενικό νόμο της καπιταλιστικής συσσώρευσης και σ' άρρηκτη σύνδεση μαζί του εκείνον της σχετικής και απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου, επιπλέον δε κατέδειξε επιστημονικά, ότι η εξαθλίωση της εργατικής τάξης στον καπιταλισμό είναι μια αναγκαία και αναπόφευχτη συνέπεια αυτού του συστήματος και μια νομοτέλεια. Στην εποχή του ιμπεριαλισμού και της γενικής κρίσης του καπιταλισμού το προτσές της σχετικής και απόλυτης εξαθλίωσης της εργατικής τάξης βαθαίνει ακόμα περισσότερο, ιδιαίτερα σε περιόδους πολέμων και κρίσεων:
«Ο εργάτης εξαθλιώνεται απόλυτα, δηλ. γίνεται πραγματικά πιο φτωχός από πριν, είναι αναγκασμένος να ζει χειρότερα, να τρέφεται λιγότερο, να υποσιτίζεται περισσότερο, να στεγάζεται στα υπόγεια και στις σοφίτες.
Πιο χτυπητή, όμως, είναι η σχετική εξαθλίωση των εργατών, δηλ. ελάττωση της μερίδας που παίρνουν από το κοινωνικό εισόδημα. Η αναλογική μερίδα των εργατών στην καπιταλιστική κοινωνία, που πλουτίζει με γοργούς ρυθμούς, όλο και μικραίνει, γιατί όλο και πιο γοργά πλουτίζουν οι εκατομμυριούχοι...
Ο πλούτος στην καπιταλιστική κοινωνία αυξάνει με αφάνταστη ταχύτητα - παράλληλα με την εξαθλίωση των εργαζομένων μαζών»(Λένιν).
Η θεωρία της εξαθλίωσης του προλεταριάτου - αναπόσπαστο τμήμα της μαρξιστικής οικονομικής θεωρίας - έχει μεγάλη σπουδαιότητα για τον καθορισμό των καθηκόντων της ταξικής πάλης, για την επεξεργασία σωστής στρατηγικής και τακτικής του εργατικού κινήματος, επειδή αυτή, τεκμηριώνοντας τη θέση, ότι η ανάπτυξη του καπιταλισμού συνοδεύεται αναπόφευχτα από το δυνάμωμα της εκμετάλλευσης και την εξαθλίωση της εργατικής τάξης, βοηθά στη διαμόρφωση της επαναστατικής ταξικής της συνείδησης και δείχνει το μοναδικό δρόμο που αυτή έχει μπροστά για τη λύση των προβλημάτων της: το δρόμο της επαναστατικής ταξικής πάλης και της βίαιης ανατροπής του καπιταλιστικού συστήματος. Άρνηση της εξαθλίωσης του προλεταριάτου, αναγνώριση της δυνατότητας μιας διαρκούς και ουσιαστικής καλυτέρευσης της κατάστασής του στα πλαίσια του καπιταλισμού και εγκατάλειψη της μαρξιστικής θεωρίας της εξαθλίωσης σημαίνει παραίτηση από την επαναστατική ταξική πάλη, σημαίνει παραίτηση από την προλεταριακή επανάσταση και το σοσιαλισμό.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο, ότι οι πρώτες επιθέσεις των ρεβιζιονιστών πρακτόρων της αστικής τάξης και των αστών οικονομολόγων κατά του μαρξισμού κατευθύνονταν ενάντια στη θεωρία της εξαθλίωσης και πρώτα απ' όλα ενάντια στη θεωρία της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου. Επεχείρησαν επανειλημμένα ανεπιτυχώς την ανασκευή της, προσπαθώντας να "αποδείξουν" ότι η εξαθλίωση δεν είναι αναπόφευχτη και μια νομοτέλεια του καπιταλισμού, δεν είναι ένα μόνιμο φαινόμενο που πηγάζει από την ίδια τη φύση αυτού του συστήματος, μα ένα τυχαίο και παροδικό φαινόμενο που χαρακτηρίζει μόνο μια ιστορική αρχική φάση ανάπτυξής του και επομένως η εργατική τάξη έχει τη δυνατότητα, με τον αγώνα της για σειρά μεταρρυθμίσεις, να καλυτερεύει ολοένα και περισσότερο την κατάστασή της στα πλαίσια του καπιταλισμού.
Από την αποδοχή ή μη της θεωρίας της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου απορρέουν δυο διαμετρικά αντίθετες πολιτικές γραμμές: η επαναστατική-προλεταριακή γραμμή που ακολούθησαν τα κομμουνιστικά κόμματα της Γ' Κομμουνιστικής Διεθνούς και η αστικο-ρεβιζιονιστική γραμμή που ακολούθησε η σοσιαλδημοκρατία και ο χρουτσωφικός ρεβιζιονισμός.
Οι απολογητές του καπιταλισμού, αλλά και οι ρεβιζιονιστές-ρεφορμιστές, αρχίζοντας με πρώτους τους Bernstein(1898), Kampffmever(1898), David(1899), Kautsky(1899-1901), Cunow, Plechanow, κλπ., εκείνους της 2ης και 3ης δεκαετίας του αιώνα Bucharin, Tarnow, Noelting, Braunthal, Cole, κλπ. φθάνοντας σ’ αυτούς των δεκαετιών '50-60 Strachey, Boese, Rimbert, Core, Herve, Browder, Cowie, Czernetz, κλπ. και καταλήγοντας στους χρουτσωφίκούς ρεβιζιονιστές και τροτσκιστές Varga, Lange, Klein, Tscheprakow, Ljubimova, Mandel, Rosdoiski, Hoffman, Prager, κλπ. παραποίησαν και αρνήθηκαν ανοιχτά τη θεωρία της απόλυτης εξαθλίωσης του Μαρξ, αντικατέστησαν τον επιστημονικά όρο "εξαθλίωση" με τον όρο "πτώχευση" και έφθασαν στο σημείο να ισχυριστούν ότι η θεωρία της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου δεν έχει τάχα "τίποτε το κοινό με το μαρξισμό-λενινισμό"(Σ. Νταλίν).
Παραποίηση και ανοιχτή εγκατάλειψη της μαρξιστικής θεωρίας της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου εκ μέρους των ηγεσιών του “Κ”ΚΕ: Οι ηγεσίες του "Κ"ΚΕ απ' το '56 και ύστερα κινήθηκαν και σ' αυτό το ζήτημα στο δρόμο του χρουτσωφικού ρεβιζιονισμού. Στο ρεφορμιστικό πρόγραμμα που ψηφίστηκε στο 8ο Συνέδριο (1961) του “K”ΚΕ, αναφέρεται ότι "μεγαλώνει η σχετική και η απόλυτη εξαθλίωση"("Πρόγραμμα του ΚΚΕ", σελ.20) της εργατικής τάξης, ενώ στο πρόγραμμα που ψηφίστηκε στο 9ο Συνέδριο (Μάρτης 1974) και τροποποιημένο εγκρίθηκε από το 10ο Συνέδριο (Μάης 1978) έχουν απαλειφθεί εντελώς οι όροι “σχετική και απόλυτη εξαθλίωση του προλεταριάτου” και αντ' αυτών αναφέρεται: "η εντατικοποίηση της δουλειάς αυξάνει. Η εκμετάλλευση της εργατικής τάξης δυναμώνει. Μειώνεται το μερίδιό της στο εθνικό εισόδημα... Η αβεβαιότητα για το αύριο μεγαλώνει..."("Πρόγραμμα του ΚΚΕ" σελ 17, Αθήνa 1978).
Την αλλαγή αυτή σημείωνε τότε με ιδιαίτερη ικανοποίηση, σε άρθρο του για τις προσυνεδριακές συζητήσεις του 9ου Συνεδρίου, ο ρεβιζιονιστής οικονομολόγος Ν. Κυρίτσης (τώρα πρόεδρος του Κ"Μ"Ε), ο οποίος είχε εκφράσει τη γνώμη ότι αυτό έπρεπε να είχε ήδη γίνει στο 8ο Συνέδριο (1961). Γράφει: «Στο καινούργιο πρόγραμμα η παλιά θέση: "μεγαλώνει η σχετική και απόλυτη εξαθλίωση..." αλλάζει με την πρόταση "αυξάνει η εκμετάλλευση της εργατικής τάξης και μειώνεται το μερίδιό της στο εθνικό εισόδημα... Η αβεβαιότητα για το αύριο συνέχει την εργατική τάξη". Νομίζω πως η αλλαγή αυτή είχε ωριμάσει από καιρό και ίσως έπρεπε να είχε γίνει στο προηγούμενο Συνέδριο» ("Νέος Κοσμος", 9/1971, σελ. 120). Στη συνέχεια διαστρεβλώνοντας και απορρίπτοντας τη θεωρία του Μαρξ σχετικά με την απόλυτη εξαθλίωση του προλεταριάτου καταλήγει: «Γι' αυτό θεωρώ πετυχημένη και επίκαιρη τη θέση στο ζήτημα αυτό που προτείνεται, επειδή αντανακλά αντικειμενικά τη σημερινή κατάσταση της εργατικής τάξης στη χώρα μας» ("Νέος Κοσμος", 9/1971, σελ. 121).
Έτσι, εκτός του ότι στο πρόγραμμα του "Κ"ΚΕ απορρίπτεται ανοιχτά από το 1974 η μαρξιστική θεωρία της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου, η ηγεσία του "Κ"ΚΕ ισχυρίζεται πως τάχα το 1978 (τότε εγκρίθηκε εκ νέου το ρεφορμιστικό πρόγραμμα από το 10ο Συνέδριο) δεν ίσχυε στην Ελλάδα ο νόμος της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου, δηλαδή αυτή δε διαπιστώνει άμεση πτώση του βιοτικού επιπέδου της εργατικής τάξης που εκδηλώνεται με την πτώση του πραγματικού μισθού των εργαζομένων σαν αποτέλεσμα της ύψωσης των τιμών και της αύξησης των φόρων, με τη χρόνια και διαρκώς αυξανόμενη ανεργία (εκατοντάδες χιλιάδες ήταν τότε, το 1978, οι άνεργοι στη χώρα μας), με την εντατικοποίηση της εργασίας, τη χειροτέρευση συνθηκών εργασίας, την αύξηση των ατυχημάτων, τη χειροτέρευση της διατροφής και των συνθηκών διαβίωσης και κατοικίας της εργατικής τάξης, κλπ.
Αξίζει να υπογραμμιστεί, ότι η άρνηση της ύπαρξης της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου στη χώρα μας από τους ρεβιζιονιστές ηγέτες γίνεται σε μια περίοδο όπου η καπιταλιστική οικονομία της Ελλάδας μαστίζεται από τη μεγάλη οικονομική κρίση, τη μεγαλύτερη μετά τη κρίση 1929-33, που έχει ξεσπάσει από τις αρχές της δεκαετίας του '70 και είχε αγκαλιάσει ολόκληρο τον τότε αστικο-ρεβιζιονιστικό κόσμο. Σε μια τέτοια περίοδο, δηλ. περίοδο οικονομικής κρίσης, είναι ολοφάνερο ότι ο νόμος της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου δρα με μεγαλύτερη ένταση. Η άρνηση της ύπαρξης της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου, σε μια τέτοια περίοδο, εκφράζει όχι μόνο την πλήρη απομάκρυνση από τον μαρξισμό-λενινισμό αλλά και το μέγεθος της προδοσίας των συμφερόντων της εργατικής τάξης εκ μέρους των ρεβιζιονιστών ηγετών του "Κ"ΚΕ.
Στα 1972 ο Θ. Ζάχος, στέλεχος του "Κ"ΚΕ, απαντώντας στους αβάσιμους ισχυρισμούς του τότε υπουργού της χούντας φασίστα Τσάκωνα, o οποίος ισχυρίζονταν, ότι τάχα "ο Μαρξ διεψεύσθη προς έτι ως προς την αναγκαίαν μέλλουσαν να επισυμβή απαθλίωσιν της εργατικής τάξης" και αφού παραθέτει στοιχεία για την Ελλάδα και τις διάφορες καπιταλιστικές χώρες (ΕΠΑ, Αγγλία, κλπ,) καταλήγει: "Εννοείται, τα στοιχεία που παραθέσαμε δε σημαίνει ότι στη μεταπολεμική περίοδο κυριαρχεί απόλυτη εξαθλίωση της εργατικής τάξης" ("Νέος Κόσμος", 11/1972, σελ 40-41).
Είναι ολοφάνερο ότι ο Θ. Ζάχος αρνούμενος την ύπαρξη της εξαθλίωσης της εργατικής τάξης στον καπιταλιστικό κόσμο μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αρνείται και την ισχύ του νόμου της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου για όλες ανεξαίρετα τις καπιταλιστικές χώρες. Για να δώσει κύρος στη ρεβιζιονιστική άποψη του "Κ"ΚΕ της εγκατάλειψης της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου και να δικαιολογήσει την προδοσία του, ο Ζάχος επικαλείται τις αντιμαρξιστικές απόψεις του γνωστού αποστάτη σοβιετικού (ουγγρικής καταγωγής) ρεβιζιονιστή οικονομολόγου Ε. Βάργκα (1879-1964), που τον χαρακτηρίζει επιστήμονα "παγκοσμίου φήμης", που όχι μόνο ισχυρίζεται ότι αυτή δεν ισχύει μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και ότι ο Μαρξ δε διατύπωσε καν τη θεωρία της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου.
Ο Θ. Ζάχος υποστηρίζει την ίδια αντι-μαρξιστική θέση με τον Βάργκα και μ' όλους τους σοβιετικούς ρεβιζιονιστές που απορρίπτουν ανοιχτά τη μαρξιστική θεωρία της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου και φθάνουν ως το σημείο να ισχυρίζονται, ότι αυτή "δεν έχει καμιά σχέση με τον μαρξισμό-λενινισμό" (ο Σεργκέϊ Νταλίν σε άρθρο του με τίτλο "Το τελευταίο βιβλίο του Βάργκα" γράφει: "Παλιότερα διακηρύσσονταν η θεωρία της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου. Όμως αυτή η θεωρία δεν έχει τίποτε το κοινό με το μαρξισμό- λενινισμό" (“Σοβιετική Ένωση σήμερα” 7/1965, σελ. 9).
Ο Σ. Ζορμπαλάς (Γ.Γ τότε του Κ”Μ”Έ) υποστήριζε, ότι το 1976 στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες και στις ΕΠΑ δεν κυριαρχούσε απόλυτη εξαθλίωση του προλεταριάτου. Γράψει: ”Σ' αυτές τις χώρες χωρίς να αποκλείεται η απόλυτη εξαθλίωση ιδιαίτερα σε μερικούς κλάδους και ορισμένα λαϊκά στρώματα, σαν τους νέγρους και τις μειονότητες των ΕΠΑ, κυριαρχεί σήμερα η σχετική εξαθλίωση του προλεταριάτου” (Σ. Ζορμπαλάς: "Ο μαρξισμός και η εποχή μας". σελ. 41, Αθήνα 1976).
Όμως η πραγματικότητα των καπιταλιστικών χωρών εκείνης της περιόδου διέψευδε τους ισχυρισμούς του Ζορμπαλά, που μ' αυτή του τη θέση εξωράιζε τον καπιταλισμό των ιμπεριαλιστικών χωρών, και έδειχνε, ότι και σ' αυτές κυριαρχούσε η απόλυτη εξαθλίωση του προλεταριάτου, που εκδηλώνονταν με ραγδαία πτώση του βιοτικού επιπέδου της εργατικής τάξης λόγω της κρίσης, μείωση των πραγματικών μισθών των εργατών, χειροτέρευση των συνθηκών δουλειάς και διαβίωσης, ένταση της εκμετάλλευσης, αυξήσεις ενοικίων, στη μαζική ανεργία που είχε πάρει στα 1976 τεράστιες διαστάσεις (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία στις ΕΠΑ υπήρχαν περίπου 10 εκατομμύρια άνεργοι, στη Δυτική Γερμανία 1,5 εκατομμύριο, στην Αγγλία πάνα από 1,5 εκατομμύριο, κλπ.).
Τέλος ο Γ. Φαράκος (μέλος τότε του ΠΓ του "Κ"ΚΕ) στο βιβλίο του "Επιστημονικοτεχνική επανάσταση και εργατική τάξη" (1974) διαστρεβλώνει την μαρξιστική θεωρία της εξαθλίωσης, παρουσιάζοντάς την σαν "τάση" (σελ. 156) - ακολουθώντας τους Ε. David (1899), Kautsky (1901) και Tscheprakov (1969) - που δεν επικρατεί, γιατί υπάρχουν σειρά παράγοντες που δρουν αντίθετα και πρώτα απ' όλα η πάλη της εργατικής τάξης για αύξηση μισθών και καλυτέρευση συνθηκών δουλειάς, άποψη που οδηγεί όλους τους ρεβιζιονιστές ανοιχτά ή συγκαλυμμένα σε εγκατάλειψη της προλεταριακής επανάστασης (Kautsky: "η εξαθλίωση πρέπει να νοείται ως τάση και όχι απαραίτητα ως αλήθεια").
Η διαστρέβλωση αυτή του Φαράκου οδηγεί αναπόφευχτα σε απόρριψη της μαρξιστικής θεωρίας της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου. Όμως η απόλυτη και σχετική εξαθλίωση του προλεταριάτου δεν είναι "τάση", όπως ισχυρίζεται ο Φαράκος και οι διάφοροι ρεβιζιονιστές (για να αρνηθούν την ισχύ της), αλλά ένας αντικειμενικός νόμος ανάπτυξης της καπιταλιστικής κοινωνίας, ο οποίος δρα ακόμα πιο έντονα στην περίοδο της γενικής κρίσης του καπιταλισμού και ιδιαίτερα στην περίοδο των οικονομικών κρίσεων.
Οι ρεβιζιονιστικές ηγεσίες του "Κ"ΚΕ εγκαταλείποντας τη θεωρία της απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου αποδεικνύονται οι καλύτεροι υπερασπιστές του καπιταλισμού.
Οι ρεβιζιονιστές και οι αστοί κριτικοί του Μαρξ έχουν πάντα επιδείξει ένα εξαιρετικά λεπτό ταξικό ένστικτο όταν επιχειρούν μόνιμα να παραποιήσουν, ανασκευάσουν και απορρίψουν τη θεωρία της απόλυτης εξαθλίωσης και να αρνηθούν το νόμο αυτό της καπιταλιστικής ανάπτυξης που ένας από τους πιο δραστήριους απολογητές και συνειδητούς υπερασπιστές του καπιταλισμού, ο Ρ. Mendes-France, τον είχε αποκαλέσει στα μέσα της δεκαετίας του '50 - εκφράζοντας το δικαιολογημένο ταξικό του μίσος - "διαβόητο νόμο".
Συγκεντρώνοντας τα πυρά των επιθέσεών τους στο νόμο της απόλυτης εξαθλίωσης οι εχθροί της επανάστασης και του σοσιαλισμού προσπαθούν με παραποιημένα στοιχεία να εξαπατήσουν την εργατική τάξη, καλλιεργώντας της την απατηλή-αποπροσανατολιστική αντίληψη ότι η οικονομική ανάπτυξη του καπιταλισμού συνοδεύεται τάχα από "βελτίωση" της κατάστασής της.
Σήμερα όμως που σ' ολόκληρο τον καπιταλιστικό κόσμο ο νόμος αυτός δρα μ’ όλη τη δύναμή του και το προτσές της απόλυτης εξαθλίωσης είναι ιδιαίτερα έκδηλο και μάλιστα βαθαίνει παραπέρα - διαψεύδοντας τους ψεύτικους ισχυρισμούς και επιβεβαιώνοντας την ορθότητα της θεωρίας του Μαρξ - οι αστοί και ρεβιζιονιστές ιδεολόγοι μη δυνάμενοι ν' αρνηθούν αυτή τη ζοφερή κατάσταση, σιωπούν.
Όσον αφορά την πάλη της εργατικής τάξης για αύξηση μισθών και καλύτερες συνθήκες δουλειάς, αυτή δεν μπορεί να εμποδίσει τη δράση του νόμου της σχετικής και απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου, πολύ περισσότερο δεν μπορεί να τον καταργήσει. Μπορεί μόνο ελάχιστα να περιορίσει τις συνέπειές του για την εργατική τάξη. Στην πάλη της εργατικής τάξης μπαίνουν όρια, που καθορίζονται από την ύπαρξη και δράση των αντικειμενικών οικονομικών νόμων του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής.
Εξάλλου ο Μαρξ έχει τονίσει: "Η εργατική τάξη δεν πρέπει να υπερβάλλει την τελική αποτελεσματικότητα των καθημερινών αυτών αγώνων. Δεν πρέπει να ξεχνά ότι παλεύει ενάντια στα αποτελέσματα και όχι ενάντια στις αιτίες αυτών των αποτελεσμάτων, ότι καθυστερεί βέβαια την προς τα κάτω κίνηση, δεν αλλάζει όμως την κατεύθυνσή της..." (Κ. Μαρξ: "Μισθός, τιμή και κέρδος" σελ. 80).
Η εργατική τάξη δεν μπορεί στα πλαίσια του καπιταλισμού να καταργήσει με την πάλη της τους νόμους του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής και επομένως ούτε και το νόμο της σχετικής και απόλυτης εξαθλίωσης του προλεταριάτου. Προϋπόθεση για την κατάργηση αυτών των νόμων είναι η ανατροπή και εξάλειψη του καπιταλισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου