PABLO NERUDA (1904 - 1973)

(Αναδημοσίευση από εφημερίδα ΑΝΑΣΥΝΤΑΞΗ Αρ. Φύλ. 190 15-30 Σεπτέμβρη 2004) 

PABLO NERUDA (1904 - 1973)

Βραβείο Στάλιν 1953 - Βραβείο Νόμπελ 1971

100 χρόνια από τη γέννησή του

Στις 12 Ιούλη συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη γέννηση του Πάμπλο Νερούντα, μεγάλου χιλιανού επαναστάτη κομμουνιστή ποιητή και ενός από τους μεγαλύτερους ποιητές του 20ου αιώνα – βραβευμένου το 1953 με το Βραβείο Στάλιν και το 1971 με το Βραβείο Νόμπελ.

Ο Πάμπλο Νερούντα γεννήθηκε στις 12 Ιούλη 1904 στo Παρράλ της Χιλής. Το πραγματικό του όνομα ήταν: Νεφταλί Ρικάρντο Ρέγιες.

Το μεγάλο ταλέντο του Νερούντα εκδηλώνεται αμέσως από τα πρώτα νεανικά του ποιήματα για να ξεδιπλωθεί και φτάσει σύντομα στην κορύφωσή του τα επόμενα χρόνια.

Απ’ τα μέσα της δεκαετίας του ΄30 υμνεί με άφθαστο λυρισμό τους αντιφασιστικούς αγώνες των λαών της Λατινικής Αμερικής κι’ ο αγώνας του ισπανικού λαού ενάντια στους φασίστες του Φράνκο είναι εκείνος που τον κερδίζει ολόψυχα, αγώνας στον οποίο αφιέρωσε τη συλλογή «Ισπανία στην καρδιά».

Αρχές-μέσα της δεκαετίας του ΄40 προσχωρεί στο επαναστατικό κομμουνιστικό κίνημα, στρατεύεται στην υπόθεση της προλεταριακής επανάστασης και του κομμουνισμού, υμνώντας τους αγώνες της εργατικής τάξης και των λαών για την επανάσταση και την κοινωνική τους απελευθέρωση, τις νίκες του Κόκκινου Στρατού με τα ποιήματά του «Τραγούδι στο Στάλινγκραντ» (1942) – «Καινούργιο τραγούδι για το Στάλινγκραντ», υμνεί και τραγουδά τις κατακτήσεις των λαών στη Σοβιετική Ένωση και στις άλλες σοσιαλιστικές χώρες, την επανάσταση και το σοσιαλισμό-κομμουνισμό.

Το 1946 εκλέγεται γερουσιαστής στη λίστα του Κομμουνιστικού Κόμματος Χιλής, ασκεί σφοδρότατη κριτική στο φασιστικό καθεστώς του Gonzalez Videla με το «κατηγορώ» του, ο οποίος το 1948 απαγορεύει το Κομμουνιστικό Κόμμα, και περνά στην παρανομία. Ζει ένα χρόνο παράνομα στη Χιλή και στη συνέχεια διασχίζει τις Κορδιλλιέρες των Άνδεων, περνάει στην Αργεντινή και το Μεξικό για να φτάσει ύστερα στην Ευρώπη, όπου πρωτοστατεί στο κίνημα Ειρήνης.

Σε κείνη τη δύσκολη περίοδο της παρανομίας επικηρυγμένος γράφει το «Canto General» (Μεξικό 1950), το ποίημα έπος με πάνω από 10.000 στοίχους – την Αινειάδα της Νοτιοαμερικάνικης ηπείρου – στο οποίο υμνεί, με ζωντανό, χυμώδη και χειμαρρώδη ποιητικό λόγο, τους αγώνες των λαών της Λατινικής Αμερικής ενάντια στην αποικιοκρατία, το φασισμό και τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, δριμύ κατηγορώ των φασιστών και ύμνος των επαναστατών, έργο που τον αναδεικνύει σε μια μεγάλη, βροντώδη και μοναδική φωνή των καταπιεζόμενων της Λατινικής Αμερικής και όλου του κόσμου.

Το 1954 εκδίδει τη συλλογή με τίτλο «Τα σταφύλια και ο άνεμος» για την οποία δέχτηκε σφοδρές επιθέσεις απ’ την αστική-ιμπεριαλιστική αντίδραση, συλλογή απ’ την οποία αναδημοσιεύουμε το αφιερωμένο στο Στάλιν ποίημα.

Ο ίδιος ο Νερούντα γράφει σχετικά: «ένας κριτικός απ’ τον Ισημερινό είπε ότι μέσα στο βιβλίο μου τα Σταφύλια και ο άνεμος μόνο 6 σελίδες αληθινή ποίηση υπάρχει. Αυτό σημαίνει ότι ο κριτικός του Ισημερινού διάβασε χωρίς αγάπη το βιβλίο μου, επειδή το βιβλίο μου αυτό συμβαίνει να είναι πολιτικό... Η αλήθεια είναι ότι έχω κάποια προτίμηση για τα Σταφύλια και ο άνεμος, ίσως γιατί είναι το βιβλίο μου που λιγότερο κατανοήθηκε ή γιατί μέσα απ’ τις σελίδες του βγήκα να περπατήσω στον κόσμο. Έχει σκόνη από τους δρόμους και νερό από τα ποτάμια, μιλάει για όντα, για συνέχειες και άλλους τόπους που βρίσκονται πέρα απ’ τις θάλασσες και που εγώ δεν γνώριζα και που μου αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια της πορείας. Είναι ένα από τα πιο αγαπημένα μου βιβλία».

Μετά το 1956 ο Πάμπλο Νερούντα παρασύρεται απ’ τις συκοφαντίες και τα ψεύδη των χρουστσοφικών ενάντια στο Στάλιν και ύστερα από κάποια σιωπή-απογοήτευση ακολουθεί τελικά το χρουστσοφικό ρεβιζιονισμό, που σημάδεψε και μπόλιασε αρνητικά, από πλευράς περιεχομένου, το μετέπειτα έργο του, σπάζοντας τη μαχητική και επαναστατική του αιχμηρότητα. Όμως το μεγάλο μαχητικό ποιητικό του έργο που έχει ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό επαναστατικό περιεχόμενο θα μείνει γιατί εκφράζει με τον πιο τέλειο τρόπο την ιστορική εποχή του – εποχή εξεγέρσεων, σκληρών ταξικών μαχών και επαναστάσεων – και τραγουδά με άφθαστη λυρική δύναμη τους αγώνες της εργατικής τάξης και των λαών, τους επαναστάτες, καταγγέλλοντας και χλευάζοντας ταυτόχρονα τους καταπιεστές τυράννους φασίστες ιμπεριαλιστές ή όπως ο ίδιος είπε τον Αύγουστο του 1949 στο Λατινο-αμερικάνικο Συνέδριο Ειρήνης στο Μεξικό:

«Ποίηση και πάλη των τάξεων οι στοίχοι μου, δε θέλουνε να υποταχτούνε στο αποκαρδιωτικό δράμα ενός κόσμου σε παρακμή, ούτε και στην αφηρημένη και βασανιστική λατρεία και προσκύνηση για ότι δε σημαίνει πια τίποτα ζωντανό».

Το 1971 τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ και λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα του Πινοσέτ πεθαίνει από τη φασιστική καταπίεση, αφήνοντας την τελευταία του πνοή στην αγαπημένη του Ισλα Νέγκρα (24 Σεπτέμβρη 1973).

Τέλος για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας ας σημειωθεί πως ο Πάμπλο Νερούντα τιμήθηκε με το Βραβείο Στάλιν το 1953 και όχι με το «Βραβείο Λένιν» όπως ψευδέστατα γράφουν οι χρουστσοφικοί ρεβιζιονιστές και από κοντά τους οι αντισταλινικοί οπορτουνιστές (με τη μορφή της «λαθολογίας») του Μ-Λ ΚΚΕ («Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια», τομ. 24, σελ. 109, «Ρ» 3.10.1993, σελ. 35: «Το 1953 του απονέμεται στη Μόσχα το Βραβείο Λένιν», «Λαϊκός Δρόμος» (17.7.2004), σελ. 16: «Διεθνές βραβείο Λένιν 1953»).

Ο ίδιος ο Πάμπλο Νερούντα στα απομνημονεύματά του διαψεύδει τους χρουστσοφικούς ρεβιζιονιστές: «Τον άλλο χρόνο έπαιρνα κι’ εγώ το Βραβείο Στάλιν για την Ειρήνη και τη Φιλία ανάμεσα στους λαούς» (Π. Νερούντα: Η Ζωή μου, τομ.2, σελ.251).