Οι δυνάστες του Ελληνικού λαού κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας
Ο «Ρωσσοαγγλογάλλος» είναι ένα σατυρικό ποίημα με διαλόγους, το οποίο γράφτηκε και κυκλοφόρησε από άγνωστο συγγραφέα την προεπαναστατική περίοδο στην τουρκοκρατούμενη τότε Ελλάδα. Στη συνέχεια, μετά την επανάσταση του 1821 και την απελευθέρωση, το ποίημα καταχωνιάστηκε και «χάθηκε».
«Χάθηκε» γιατί μέσα από αυτό, πέρα από τον τούρκο καταχτητή, φαινόταν ξεκάθαρα τα στηρίγματά του και ο ρόλος των ξενών μεγάλων δυνάμεων της εποχής. Φαινόταν ξεκάθαρα ο ρόλος του ντόπιου θρησκευτικού «ιερατείου», των φαναριωτών και των κοτζαμπάσηδων ως δυνάστες του λαού της τουρκοκρατούμενης τότε χώρας αλλά και μετά.
Στο διάλογο που υπάρχει στο ποίημα, συμμετέχουν τρεις εκπρόσωποι των μεγάλων δυνάμεων της εποχής, Ρωσία, Αγγλία, Γαλλία, με την «Ελλάδα», ένα «μητροπολίτη», ένα φαναριώτη «πρίγκιπα», έναν Έλληνα «πραγματευτή» και έναν «κοτζάμπαση» άρχοντα της υπόδουλης τότε χώρας.
«Είναι βέβαιο πως το έργο αυτό με τη λεπτή ειρωνεία προς τους ξένους και ντόπιους τυράννους και δυνάστες του υπόδουλου Γένους, έχει γραφτεί από συγγραφέα που γνωρίζει σε βάθος την πραγματικότητα. Φαίνεται ξεκάθαρα πως προέρχεται ο ίδιος ο συγγραφέας από το λαό, αφού τόσο καλά τον εκφράζει. Όμως γνωρίζει και το ρόλο τόσο των «Μεγάλων Δυνάμεων» όσο και του ντόπιου θρησκευτικού «Ιερατείου» και «αρχοντολογιού», γεγονός που αποδεικνύει βαθιά γνώση της πραγματικότητας. Ο «Ρωσσοαγγλογάλλος» γραμμένος σε γλώσσα προσιτή και κατανοητή, προσπάθησε με απλές εικόνες, ίσως χωρίς λεπτότητα που δεν είναι άλλωστε διόλου απαραίτητη, να δώσει πραγματικές διαστάσεις στους έξης παράγοντες:
στο «φιλικό» ενδιαφέρον των «Μεγάλων» προστάτιδων Δυνάμεων για την Ελλάδα, και
στο ρόλο των ντόπιων πολιτικο-οικονομικο-θρησκευτικών ηγεμόνων.
Ας αναλογιστούμε πως την εποχή αυτή είχε πια ωριμάσει ο Μεγάλος Ξεσηκωμός στις ψυχές των υπόδουλων Ελλήνων. Γνήσιο συνεπώς πατριωτικό καθήκον ήταν να γνωρίζει ο φιλότιμος, ρομαντικός, ιδεολόγος και προπαντός εύπιστος Ελληνικός λαός της αγροτιάς, ποιους - εκτός των τούρκων τυράννων - έχει ν' αντιμετωπίσει στον απελευθερωτικό του Αγώνα.
Το ποίημα αυτό καταχωνιάστηκε μεταπελευθερωτικά ως τις μέρες μας. Η ερμηνεία είναι φανερή: Στέκεται σαν «προτροπή», σαν «υπόδειξη», σαν «συμβουλή», σαν «ενημέρωση», σαν «αποκάλυψη» και στις μέρες μας. Αρκεί να αλλάξουν (ή να συμπληρωθούν) μερικά ονόματα στους πρωταγωνιστές του και το κείμενο έχει απόλυτη επικαιρότητα».
Βλ. σελ. 13-14, Απόστολος Παναγιαννόπουλος, «Ρωσσοαγγλογάλλος», εκδ. Ρέκος, Θεσ/νίκη 1981
Παράλληλα αξίζει να σημειωθεί ότι από την ίδια εργασία και από τις σελίδες 19-29 αναδημοσιεύεται το ποίημα «Ρωσσοαγγλογάλλος» και οι σημειώσεις των παραπομπών.
(Λαϊκή Ποιητική Σάτιρα 'Ανωνύμου "Ελληνα)
«Ρώσσος, Άγγλος και Γάλλος1 κάμνοντες την περιήγησιν
της Ελλάδος, και βλέποντες την αθλίαν της κατάστασιν, ηρώτησαν κατ' αρχάς ένα Γκραικόν φιλέλληνα διά να μάθουν την αιτίαν2, μετ’ αυτόν ένα μητροπολίτην3, είτα ένα βλάχμπεην4, έπειτα ένα πραγματευτήν5, και ένα προεστώταβ.
Τέλος απαντούν την Ελλάδα7 αυτήν.
ΞΕΝΟΣ
Ειπέ μας, ω φιλέλληνα, πως, φέρτε την σκλαβίαν, και την απαρηγόρητον των Τούρκων τυραννίαν;
πως τες ξυλιές και υβρισμούς και σιδηροδεσμίαν,
παίδων, παρθένων, γυναικών, ανήκουστον φθορίαν;
Πως δε τον καθημερινόν των συγγενών σας φόνον,
τον αδικον, αναίτιον, και χωρίς τινα πόνον;
δεν είσθ’ εσείς απόγονοι εκείνων των Ελλήνων,
των ελευθέρων, των σοφών και των φιλοπατρίδων,
και πως εκείνοι απέθνησκον διά την ελευθερίαν
και τώρα εσείς υπόκεισθε εις τέτοιαν τυραννίαν;
Και ποιον γένος ως εσείς εστάθη φωτισμένον,
εις την σοφίαν, δύναμιν, κ’ εις όλα ξακουσμένον;
Πως νυν εκαταστήσατε την φωτεινήν Ελλάδα!
Βαβαί9! ως ένα σκέλεθρον, ως σκοτεινήν λαμπάδα!
Ομίλει, φίλτατε Γραικέ, ειπέ μας την αιτίαν:
μή κρύπτεις τίποτις, ημών λύε την απορίαν.
Ο ΦΙΛΕΛΛΗΝΟΣ10
Ρωσσ - αγγλο - γάλλοι,
Ελλάς, και όχι άλλη
ήτον, ως λέτε, τόσον μεγάλη.
Νυν δε αθλία
και αναξία
αφ' ου άρχισεν η αμαθία.
Όσ’ ημπορούσι
να την ξυπνούσι,
ουτ’ εις το χείρον την οδηγούσι.
Αυτή στενάζει,
τα τέκνα κράζει,
στο να προκόπτουν όλα προστάζει.
Και τότε ελπίζει
ότι κερδίζει
ευρείν, όπου 'χει νυν την φλογίζει.
Μα όστις τολμήσει
να την ξυπνήση
πάγει στον άδην χωρίς τινα κρίσιν.
……………….
Όθεν βαλθήτε,
μην αμελήτε
κι από τους πρώτους, βεβαιωθήτε.
ΓΑΛΛΟΣ
Ιδού, ας ερωτήσωμεν τούτον τον πολυγένην·
Μητροπολίτης φαίνεται, κάμνει τον Δημοσθένην.
Σ' αυτόν θέλει γνωρίσωμεν τον ζήλον της Γραικίας, αν είναι φιλελεύθερος ή φίλος τυραννίας.
Χαίρε Πανιερώτατε και γένος της Γραικίας,
πως υποφέρεις τον ζυγόν της Τούρκων τυραννίας; Γιατί εκαταντήσετε την φωτεινήν Ελλάδα
αθλίαν, κακορρίζικην και ως σβηστήν λαμπάδα;
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
Να έχετε τέκνα, την ευχήν μου
κι ακούσατε την απόκρισίν μου.
Εγώ τον ζυγόν δεν τον γνωρίζω11
ούτε ξεύρω να τον νομίζω.
Τρώγω, πίνω, ψάλλω με ευθυμίαν,
δεν υποφέρω ποτέ τυραννίαν.
Τότε υποφέρω αδημονίαν,
όστις με βλάψει στην επαρχίαν.
Αυτή του Τούρκου η τυραννία
σ’ εμέ είναι ζωή μακαρία.
Αφού το ράσο τούτο φόρησα
πλέον τινά ζυγόν δεν γνώρισα.
Δύο ποθώ, ναι μα τες εικόνες:
άσπρα12 πολλά και καλές κοκόνες13.
Περί δε της Ελλάδος, που λέτε,
δεν με μέλει κι αν τυραγνιέται.
Μ’ αν βαστάζη χωρίς να στενάζη,
όλες τις άμαρτίες εβγάζει.
Ημείς πάντα τους ξομολογούμεν
και ψυχικά τους νουθετούμεν
πίστιν να έχουν στον βασιλέα14
και σέβας εις τον αρχιερέα∙
στον Τούρκον τ' άσπρα να μη λυπούνται,
τότε γάρ την ψυχήν ωφελούνται.
Και αρχιερέων παρρησίες15
και παπάδων πολλές λειτουργίες.
Ο πνευματικός τους διορίζει
πως πρέπει καθείς να δευτερίζη.
Αυτοί άρχισαν να παρακούσι
κι όλοι λευθερίαν φρονούσι.
Διά τούτο κι' ημείς συμφωνούμεν,
ομού με Τούρκους, τους βαρβαρούμεν16. έπειδή όλοι μας το θωρούμεν
πως θέλει λείψει ο,τι βαστούμεν.
Χριστός, μας λέγουν, θέλει λευθερίην
ημείς δ’ έχομεν το δεσμείν και λύειν.
Με θλίβει η μικρή επαρχία,
ελπίζω σ’ άλλην, πλέον πλούσια.
Έχω πασάδες, και τους ελτζήδες17,
και είναι σίγουρες έλπιδες.
Και οι κοκόνες είναι μέγα θαύμα,
ευκολύνουν γάρ το κάθε πράγμα.
Φθάνει γούν η τόση απολογία,
ιδού γυνή φέρει παρρησία.
ΞΕΝΟΣ
Ω δυστυχία των Γραικών, γένος πεπλανημένον,
πόσα κακά υποφέρετε εκ των ιερωμένων !
ΡΩΣΣΟΣ
Και τι καλά εκάναμεν ημείς εις την Ρωσσίαν:
όλους τους επροστάξαμεν να ζούν στην μοναξίαν.
ΑΓΓΛΟΣ
Ημείς αποφασίσαμεν του Πάπα κάθε χρόνον
το είδωλον να καίωμεν χωρίς κανένα πόνον.
ΓΑΛΛΟΣ
Μα ημείς τον έγκρεμνισαμεν και άπ’ αυτόν τον θρόνον και παίγνιον τον δείξαμεν στον κόσμον και όχι Κρόνον18.
ΡΩΣΣΟΣ
Ιδού ένας πως έρχεται, μα ποιός τονε γνωρίζει;
Φορεί σαμουροκάλπακον9 και αγάλια βηματίζει:
Με δόξαν φέρεται πολλήν και το φοντέ μεγάλο.
Πρίγκιψ Βλαχίας φαίνεται, βέβαια και δεν σφάλλω.
Νέος αυθέντης έγινε και πάει στην Βλαχία,
για να γυμνώοη τον λαόν χωρίς φιλανθρωπία.
ΑΓΓΛΟΣ
Ας πάμε, ας τον ξετάξωμεν να δούμεν τι φωνάζει,
αν τυραννία χαίρεται ή πατρίδαν αγαπάει.
Σε χαιρετούμεν, ηγεμών, με το προσήκον σέβας,
Ελλάδος γόνε άριστε, κοινών δε και της Εύας.
Σοι συγχαιρόμεθα πολλά την νέαν αυθεντίαν
μακρόβιον και ελεύθερον εις όλην την Γκραικίαν,
ήτις στενάζει, κόπτεται, έχασε την πνοή της,
και τα πολλά τα βάσανα έπαυσαν την ζωήν της.
Τας χείρας της εξάπλωσε σε σας τους απογόνους,
ως δυνάμενοι πάντοτε να σβήσετε τους πόνους.
Ποτέ δεν το έλπίζομεν πως θέλει αμεληθήτε,
αλλά με τόλμην τους εχθρούς θέλει εκδικηθήτε.
ΠΡΙΓΚΙΨ
Αντιχαίρετε, ω ξένοι,
άλλ’ η ευχή κάτω μένει.
Ταυτα γάρ που σεις μου λέτε,
φλόγα στην καρδιά μου φέρτε.
Της Ελλάδος η λευθερία
εις εμέ είναι πτωχεία.
Τότε η παρούσα δόξα
σβύει, φέρει τόσα τόξα.
Πρέπει εγώ, εξ εναντίας,
ως πιστός πάσης Τουρκίας,
την Ελλάδα ν’ αφανίζω
και τους Τούρκους να ρανίζω.
Ετσι ημπορώ να ζήσω,
όταν τους Γραικούς εκδύσω.
Φίλοι, η ελευθερία
είν’ κοινή συγκοινωνία:
πλούσιος, πτωχός και πένης
φαίνετ’ άλλος Δημοσθένης.
Εις αυτήν όλοι προστάζουν,
σοφοί, δίκαιοι, ετάζουν∙
πλην η δόξα η δική μου
τέρπει μόνον την ψυχήν μου.
Έχοντάς της υπό χείρα,
με τρομάσσει κάθε χείρα.
Κι αν ο Τούρκος μας δικάζει,
κι ως αρνιά όλους μας σφάζει,
πάλι εμείς τον εντρυφούμεν,
πάλ’ εμείς τον αγαπούμεν.
Βρήκαμεν το γιατρικόν μας,
φεύγομεν τον θάνατόν μας,
όταν τους Γραικούς γυμνούμεν
και τα άσπρα τους μαδούμεν.
Ποτίζομεν και την αυλήν,
φυλάττομεν και την ζωήν.
Οι προπάτορές μας πρώτα
δεν ελάβαν έτοια φώτα·
ζούσαν πλιό ταπεινωμένοι
κ’ εις το γένος πλιό δοσμένοι.
Εις έτούτο το βραβείον
να μας ζή το ιερατείον.
..................................
Φίλοι, συγχωρήσατέ μοι,
θέλει πάγω στο χαρέμι.
Είδα μπήκ’ ένας Δεσπότης,
που ν' της δόμνας20 χρυσοδότης
φέρει, βέβαια, σολδία21,
να λάβη άλλην επαρχία.
Υγιαίνετε ομάδι,
φίλοι μου ρωσσαγγλογάλλoi
ΞΕΝΟΣ
Ιδού τούτος ο σοβαρός κι όλος ανησυχίας,
βέβαια θλίψις τον κρατεί της Τούρκων τυραννίας·
συλλογισμένος περπατεί και μυστικά μιλάει·
μήπως του γένους του κακά προς ένα τα μετράει;
ΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΗΣ
Εγώ για την Γραικίαν δεν είχα στοχασμόν,
μ’ όλον οπού φέρει ζυγόν τυραννικόν·
αλλά πάντα προσμένω από την Μπαρμπαριά
καράβια φορτωμένα, και από την Φραγκιά.
Είν’ μέρες δεν τα βλέπω για να αναπαυθώ.
Γιά τούτο συλλογούμαι χωρίς να κοιμηθώ.
................................................
Εγώ άσπρα δανείζω εις όσους αγρικώ
ότι έχω να τα λάβω με κέρδος αρκετό·
μα όταν εγνωρίζω πως δεν τα αβγατώ,
τότε βαθειά τα θάπτω, κι’ ουδέ τα μαρτυρώ.
Είναι τινές δε πάλιν όπου πολλά πετούν
εις γένος και σχολεία για να τους εξυπνούν·
Αλλ' ούτοι είν’ ολίγοι, τα άσπρα των δεν αρκούν
διά να απολαύσουν εκείνο π’ αγαπούν.
Ημείς το πλείστον μέρος εκ των πραγματευτών,
θέλομεν πάντα άσπρα, κι ας έχομεν ζυγόν·
τα πλούτη μας ευφραίνουν και μας παρηγορούν,
κι’ ούδέποτε των Τούρκων τα βάρη μας ’νοχλούν.
ΞΕΝΟΣ
Τέλος ημείς δεν βρίσκομεν κανένα φιλοπάτριν,
καθένα τον ακούομεν πρόθυμον Τουρκολάτρην.
.........................................
Ας πλησιάσωμεν κοντά, να ιδούμεν και τι λέγει
εκείνος ο υπέροφρυς οπού κινεί το χέρι·
φαίνεται όλος σοβαρός, και όλος εις φροντίδες·
αυτούς οι Τούρκοι συνηθούν να λέν' κοτζαμπασήδες.
Γειά σου, χαρά σου, προεστέ, γιατί είσαι συγχισμένος;
και τις σε κακοποίησε και στέκεις λυπημένος;
ΚΟΤΖΑΜΠΑΣΗΣ
Αχ το γένος μου πολλά με κατατρέχει,
μοι λέγει, τάχα, πως τ' άρπαξα τα έχει·
εγώ εστάθην τρείς χρόνους στην αξίαν,
κι ως ήθελα εβάσταξα την επαρχίαν·
έδειχνα εις όλους πως είμαι ευεργέτης,
ουδείς δ’ ετόλμα να φανή ως προσέτης22.
Εάν πολλ' άσπρα τους άρπαξα βιαίως,
πάλιν στους Τούρκους τα ’δωσα διά χρέος.
....................................................
Θέλω τους κάμω τις είμαι να γνωρίσουν,
μικροί, μεγάλοι για να με προσκυνήσουν·
κοινώς γαρ άλλοι λέγουν για να με ψήσουν,
κι άλλοι φωνάζουν κάλλιο να με φουρκίσουν.
Αυτό, φίλοι μου, το παράπονον έχω,
και εις τους Τούρκους διά τούτο προστρέχω.
ΓΑΛΛΟΣ
Ουαί σοι, τάλαινα Ελλάς, τι σ’ έμελλε να πάθης,
από τυράννους και εχθρούς ω πως εκατεστάθης!
Ξένοι σ’ ακούν, στενάζουσι και συνθρηνούν μαζί σου,
και τα δικά σου τα παιδιά αυξαίνουν την πληγήν σου!
ΑΓΓΛΟΣ
Οστις τα πάντα θαυμαστά έργα της ερευνήσει,
και τώρα δε να την ιδή, και πως να μη γαβγίση;
Αυτή όλους μας φώτισε με τα συγγράμματά της
κι' ημείς πάντα μιμούμεθα τέκνα τα παλαιά της.
ΡΩΣΣΟΣ
Πολλά θαυμάζω κι απορώ τους Έλληνας τους πρώτους
εις την σοφίαν.... και εις όλους των τους τρόπους·
εάν ημείς δεν βρίσκαμεν 'π' εκείνων ερμηνείας,
αλοίμονον, δεν φθάναμεν εις τόσας ευτυχίας.
(φεύγουν και εις την στράταν συναπαντούν την Ελλάδα.)
ΑΓΓΛΟΣ
Ρώσσε, και Γάλλε, βλέπετε εκείνην την γυναίκα;
Άραγε τι να έπαθεν η δυστυχής η Γραίκα;
Ξυπόλυτη, κι ακτένιστη, και όλη πληγωμένη,
και μέσα εις τα δάκρυα είναι βεβυθισμένη.
Aς πλησιάσωμεν κοντά να ίδωμεν τι έχει
και κάθε ένας από μας την βοηθεί ως θέλει.
ΓΑΛΛΟΣ
Βαβαί! Τι λύπη, τι φθορά είν’ εις τούτο το σώμα! ,
Τέτοιες πληγές, τέτοιες σπαθιές εγώ δεν είδ’ ακόμα.
Τα αίματά της έγιναν μια φοβερά πλημμύρα.
Ώ δυστυχής Ελλήνισσα, πως σ’ εύρε τέτοια μοίρα!
Και ποια άλλη ως εσέ βαστούσ’ αυτούς τους πόνους,
να μή πεθάνη παρευθύς, μα να ‘χη ακόμη τόνους!
ΡΩΣΣΟΣ
Ουαί! Το στήθος της κτυπά και τα μαλλιά μαδίζει
και μετ’ αυτά τα δάκρυα και τας πληγάς σφογγίζει.
Κοιτάξετε τους πόδας της που ν’ αλυσοδεμένοι
και οι μαστοί της παντελώς είν’ καταξηραμένοι.
Γυνή μεγάλη φαίνεται, γεμάτ’ από σοφίαν,
και σώμα έχει ηρωϊκόν και φυσιογνωμίαν.
Για στοχασθήτε, φίλοι μου, Τούρκου την τυραννίδα,
ποσο σκληρώς εσπάραξε ταύτην την Ελληνίδα.
ΑΓΓΛΟΣ
Ας την ρωτήσωμεν, λοιπόν, να μας ειπή τα πάθη.
ΡΩΣΣΟΣ
Καλόν είναι να μάθωμεν το πράγμα πως έστάθη.
ΓΑΛΛΟΣ
Αυτό κ’ εγώ πολλά ποθώ,
κ' είμαι περίεργος να διώ.
ΑΓΓΛΟΣ
Χαίρε, κυρία Ελληνίς· γιατ’ είσαι δεδεμένη;
ποιος σε κατεξέσχισεν; γιατ’ είσαι πληγωμένη;
Εξήγησέ μας φανερά τα τόσα βάσανά σου,
και κάμε μας, παρακαλώ, γνωστόν και τ’ όνομά σου.
ΕΛΛΑΣ
Το όνομά μου ειν’ Ελλάς, κοινώς δε και Γραικία,
η πριν λαμπρά και δυνατή, τώρα δε παναθλία.
Σεις δ’, ω ξένοι, τίνες εστέ, και πως ήλθετε ώδε;
τις η πατρίς και γένος σας; ίσως παρηγορούμαι.
.......................................................... ΞΕΝΟΣ
Μητροπολίτην εύρομεν, και Μπέη της Βλαχίας,
πραγματευτήν, και προεστόν, φίλους της τυραννίας.
ΕΛΛΑΣ (τώ Ρώσσω)
Εάν καλούς ’γνωρίζετε αυτούς τους καλογήρους,
κι από τους άρχοντας πολλούς, ωσάν αυτούς όμοιους,
ποτέ δεν τους εστέλνετε να ζούν στο μοναστήρι,
ούτε τους άρχοντας αυτούς ομοίως στο Σιμπήρι.
(τώ Γάλλω)
Μα κ’ έσύ, Γάλλε, θαυμάζεις;
Φαίνεται μοι πως με παίζεις.
Αν εσείς αυτών την δόξα,
δεν γκρεμίζατε με τόξα,
κι αν δεν στούνταν γκιλλουτίνα,
σεις εχάνεσθε άπ’ την πείνα23.
(τώ Άγγλω)
Εάν εσείς τον Πάπαν γνωρίζετε καλόν,
γιατί τον κάθε χρόνον τον καίετε πλαστόν;24
Λοιπόν μην απορείτε πως είναι οπαδοί,
καθένας το γνωρίζει και μέσα τον πονεί.
Τας πληγάς και τραύματά μου
που μου δίδουν τα παιδιά μου,
ίσως έχουν και αιτίαν
ότι γίνονται με βίαν.
Πως δε να αλησμονήσω
και παντού να μή κηρύσσω
ότι είστ' εσείς αιτία
όπου φέρω γω μυρία;
Βλέπετε τούτας τα πληγάς που έχω στο κεφάλι,
και άλλας πάνω στην καρδιά, μία κοντά στην άλλη,
όλας ’πό σας τας έλαβα χωρίς φιλανθρωπίαν.
Σεις με την ευεργέτιν σας δείξατ’ αχαριστίαν.
Τρεις μάχες Ρώσσος κήρυξεν ενάντιον Τουρκίας25.
Τα τέκνα μου εσύναξεν από πολλάς οικίας·
εγγράφως τα υπέσχετο για να τα λευθερώση,
μα ο σκοπός του απέβλεπε σκληρά να τα σκλαβώση.
Δεν έφθασε που σφάγηοαν τόσ’ Ελληνες μαζί του,
αλλ’ έσβησε κι άλλους πολλούς ησύχους το σπαθί του.
Άρχισε και η Γαλλία
να κηρύττη λευθερία·26 έφθασε στά σύνορά μου
κ’ ηύξησε τα βάσανά μου.
Ύβριζε την τυραννία,
μα διψούσε για σολδία.
Η Ρωσσια κ’ η Αγγλία,
βλέποντές τους στην Τουρκία,
ετρεξαν να τους διώξουν
για να μή με λευθερώσουν27.
Τρέχει η μία πληρωμένη
και η άλλη κομπασμένη, τους Αγαρηνούς να σώσουν και εμέ να θανατώσουν.
Δεν είσθε σεις που ’λάβετε τόσα μεγάλα φώτα
από τας βίβλους των σοφών, που 'ταν παιδιά μου πρώτα; Kαι αν εσείς δεν είχετε κείνων τα ερμηνείας,
ακόμη ήθελ’ εβρίσκεστε δούλοι της αμαθίας.
Και πάλιν αν με βγάζετε από την τυραννίαν,
ευθύς αι μούσες άσουσι νέαν φιλοσοφίαν·
και τότε σείς μανθάνετε πολλά, που δεν νοείτε,
από τα τέκνα μου αυτά που τώρα τυραννείτε.
Μα που φιλανθρωπία;
Λείπει από σας φιλία
Τρέχει η κακία.
Λόγω φωνείτε
πως με πονείτε,
έργο δε τον αφανισμόν μου ποθείτε.
Ώ της απανθρωπίας
κι αχαριστίας
και της υμών άκρας απονίας!
------------
1.Η επιλογή των Ρώσων, Άγγλων και Γάλλων άπ' τις Ευρωπαϊκές Δυνάμεις εκείνης της εποχής δεν είναι τυχαία. Είναι αυτές οι Δυνάμεις, με τη σειρά που αναφέρονται, που είχαν έντονη επιρροή στα τέλη του 18ου και αρχές του 19ου αιώνα στο χώρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
2.Ο ποιητής ειρωνεύεται σαφώς τους Ξένους «περιηγητές» με το να παριστάνει αυτούς ανίδεους του τι γίνεται στην Ελλάδα.
3.το πρόσωπο αντιπροσωπεύει φυσικά το κατεστημένο «ιερατείο».
4.Βλάχμπεης=Μπέης, Βεοβόδας της Μολδοβλαχίας. Φαναριώτης ήγεμόνας - «πρίγκιπας».
5.Εννοεί το «μεγαλέμπορο», τον πλούσιο «άρχοντα». Από μιά περίοδο και πέρα οι έννοιες: «πλούσιος» και «άρχοντας» ταυτίζονταν στην υπόδουλη αλλά και στη μεταπελευθερωτική Ελλάδα.
6.προεστός=κοινοτικός άρχοντας, Κοτζαμπάσης.
7.Η προσωποποίηση της Ελλάδας ήταν συνηθισμένη στα κείμενα της εποχής.
8.Ένας από τους τρεις. Εφόσον δεν κατονομάζεται, φαίνεται πως απηχεί και τις απόψεις των άλλων δύο Ξένων.
9.Βαβαί = επιφώνημα, πώ! πώ!
10.«Φιλέλληνας γκραικός» είναι ο Ελληνικός λαός
11.δηλαδή την τουρκική σκλαβιά.
12.άσπρα = λεφτά
13.κοκόνα=όμορφη γυναίκα, κυρία της αριστοκρατίας.
14.εννοεί το Σουλτάνο Τούρκο.
15.παρρησία = απολαβή
16.βαρβαρώ=καταπιέζω.
17.ελτζής=πρεσβευτής (τουρκικά).
18.προφανώς ο «Γάλλος» μιλάει για την εποχή της εγκαθίδρυσης της Δημοκρατίας στα παπικά κράτη (1798).
19.Οι Ελληνες Οσποδάροι πρίγκιπες της Μολδοβλαχίας φορούσαν κυλινδρικό σκούφο κίτρινο με μαύρη βάση ή καλπάκι.
20.δόμνα=το όνομα της συζύγου των Οσποδάρων ηγεμόνων της Μολδοβλαχίας.
21.σολδίο=χρυσό νόμισμα των Βυζαντινών. Αργότερα ήταν νόμισμα πολλών Ευρωπαϊκών χωρών.
22.Πιθανά είναι λάθος και εννοεί «προπέτης» (=αυθάδης)
23.εννοεί τη Γαλλική Επανάσταση και τις εκτελέσεις των αντιδραστικών
24.υπάρχει έθιμο στην Αγγλία που συμβολίζει την καύση στην πυρά του παπιστή Guy Fowkes (1605).
25.Οι Ρωσοτουρκικοί πόλεμοι.
26.Εννοεί την κατάληψη προφανώς της Επτανήσου από τους Γάλλους το 1797
27.Ρωσική (1800) και Αγγλική (1809) κατοχή της Επτανήσου (Σημ. υπάρχουν επιφυλάξεις αν εννοεί την Αγγλική κατοχή της Επτανήσου το 1809).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου