Σελίδες απ’ την επαναστατική πάλη των λαών της ΕΣΣΔ ενάντια στους προδότες χρουστσοφικούς ρεβιζιονιστές
Η Τρίτη επέτειος του θανάτου του Στάλιν, το Μάρτη του ’56, τιμήθηκε στην Τυφλίδα και μερικές άλλες πόλεις της Γεωργίας και πραγματοποιήθηκαν μαζικές διαδηλώσεις. Οι διαδηλώσεις για την υπεράσπιση του Στάλιν προκλήθηκαν από τις φήμες που αφορούσαν το λόγο του Χρουστσόφ για την προσωπολατρία, ο οποίος εκφωνήθηκε σε κλειστή συνεδρίαση του 20ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ στις 25 Φεβρουαρίου του 1956. Τελικά χρησιμοποιήθηκε βία για να διαλυθούν οι διαδηλώσεις. Πιστεύεται ότι ο αριθμός των νεκρών έφτασε κάπου μεταξύ των 250 και 300, ενώ τραυματίστηκαν τουλάχιστον 1.000 άτομα αν και είναι πρακτικά αδύνατο να ελέγξει κανείς αυτούς τους αριθμούς αφού πολλούς από τους τραυματίες, ή ίσως ακόμα και τους νεκρούς, τους πήραν οι συγγενείς τους και τους νοσήλευσαν ή τους έθαψαν κρυφά. Στο φύλλο 272 (15-30/5/2008) παρουσιάσαμε απόσπασμα από το αντισταλινικό βιβλίο των Ζ. και Ρ. Μεντέβιεφ. Αναλυτική περιγραφή, για τα γεγονότα στη Γεωργία το Μάρτη του 1956, υπάρχει και στο βιβλίο του ιστορικού Vladimir A. Kozlov «Μαζικές εξεγέρσεις στην ΕΣΣΔ», εκδόσεις M.E. Sharpe, 2002, στο κεφάλαιο 5: «Πολιτικές Αναταράξεις στην Γεωργία μετά το 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ, σελ. 112-135. Για να φωτιστεί ακόμα περισσότερο η πάλη των λαών της ΕΣΣΔ για την υπεράσπιση του Ιωσήφ Στάλιν παρουσιάζουμε παρακάτω το γράμμα του απεσταλμένου της εφημερίδας «Τρουντ» (σημαίνει «Εργασία» στα Ρώσικα), κ. Στάτνικοφ, είναι έκθεση των όσων είδε με τα μάτια του. Η έκθεση του περιέχει δυο ντοκουμέντα: Την Έκκληση του Κομμουνιστικού Κόμματος Γεωργίας και της ΚΕ της Λενινιστικής Κομμουνιστικής Λίγκας της Νεολαίας και την Διαταγή του φρούραρχου της Τυφλίδας. Ας προσεχθούν ιδιαίτερα οι συκοφαντικοί χαρακτηρισμοί σε βάρος του εξεγερμένου λαού της Γεωργίας, υπερασπιστή του ΙΩΣΗΦ ΣΤΑΛΙΝ. Τα φασιστικά τέρατα του χρουστσοφικού ρεβιζιονισμού δε δίστασαν να χαρακτηρίσουν τους διαδηλωτές «χούλιγκανς», «ταραχοποιούς», «αντικοινωνικά στοιχεία», «εθνικιστές», «σοβινιστές», «προβοκάτορες», «αντισοβιετικούς», «αντεπαναστάτες», κλπ. κλπ. Ακριβώς οι ίδιοι συκοφαντικοί ισχυρισμοί που εκτοξεύτηκαν σε βάρος των ελλήνων κομμουνιστών, ηρωικών ανταρτών ΕΛΑΣ-ΔΣΕ, μαχητικών υπερασπιστών της επαναστατικής γραμμής των ΣΤΑΛΙΝ-ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ, στην Τασκένδη το 1955-56 και αργότερα.
Η μετάφραση έγινε από την αγγλική από το περιοδικό «Επαναστατική Δημοκρατία» τεύχος 5 , αρ. 2, Σεπτέμβριος 1999.
Προς τον αρχισυντάκτη της Τρουντ
Σ. Μπουρκόβ
Σας στέλνω αντίγραφα από δύο έγγραφα: Την Έκκληση του Κομμουνιστικού Κόμματος Γεωργίας και της ΚΕ της Λενινιστικής Κομμουνιστικής Λίγκας της Νεολαίας και την Διαταγή του φρούραρχου της Τυφλίδας. Η έκκληση και η διαταγή μεταδιδόταν στο ραδιόφωνο επί 24 ώρες σε τακτά διαστήματα των 15-20 λεπτών στα Γεωργιανά και στα Ρωσικά. Η διαταγή είχε αναρτηθεί σ' όλη την πόλη ήδη από τις 10 Μαρτίου. Τα περιεχόμενα αυτών των δυο ντοκουμέντων επιβάλλουν σοβαρή σκέψη από μέρους μας.
Τι συνέβη τελικά στη Γεωργιανή πρωτεύουσα; Για ποιό λόγο η διαταγή καθιστούσε απαραίτητες τις στρατιωτικές περιπολίες;
Θα προσπαθήσω να δώσω μια λεπτομερή απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα. Θα προσπαθήσω, με άλλα λόγια, στην παρακάτω εμπιστευτική πληροφόρηση να απεικονίσω γεγονότα στα οποία είτε υπήρξα αυτόπτης μάρτυρας είτε πληροφορήθηκα από αξιόπιστες πηγές (από διηγήσεις κομμουνιστών και ανθρώπων του τύπου).
Προς χάριν συνέπειας θα παρουσιάσω τα γεγονότα στη χρονολογική τους σειρά.
Στις 5 Μαρτίου, λοιπόν, βρισκόμουν κοντά στο Μέγαρο Εργασίας, καθ' οδόν προς το κέντρο τύπου, όταν, ξαφνικά, άκουσα συνεχή κορναρίσματα αυτοκινήτων - που απαγορεύονται από τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας - και στη συνέχεια μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων εμφανίστηκε στη γωνία του δρόμου. Ήταν φοιτητές (120-150 περίπου τον αριθμό) που έκαναν πορεία με τα κεφάλια τους ακάλυπτα. Περπατούσαν μεσ' την μέση του δρόμου. Οι μπροστινοί κρατούσαν πορτραίτα του Στάλιν και στεφάνια. Οι διοργανωτές ζητούσαν από όσους στέκονταν στο πεζοδρόμια να βγάλουν το καπέλο τους ως ένδειξη σεβασμού προς το Στάλιν. Κάθε λίγο κάποιος έβγαινε από το μπλοκ της πορείας και ζητούσε από τους οδηγούς των σταματημένων αυτοκινήτων να σφυρίξουν τις κόρνες τους. Παρόμοιες διαδηλώσεις έγιναν και σε άλλα σημεία της πόλης. Όλες τους είχαν ως σημείο σύγκλισης το άγαλμα του Στάλιν όπου και κατέθεταν στεφάνια.
Τη δεύτερη μέρα επαναλήφθηκαν τα ίδια αλλά, αυτή τη φορά, με περισσότερο οργανωμένο τρόπο. Ο αριθμός των διαδηλωτών αυξήθηκε, ιδιαίτερα προς το μεσημέρι όταν τελείωναν τα μαθήματα στις σχολές. Τώρα, εκτός από πορτραίτα του Στάλιν, κρατούσαν και πορτραίτα του Λένιν. Επίσης, εμφανίστηκαν κόκκινες σημαίες με μαύρες πένθιμες κορδέλες.
Την ίδια μέρα, στις 4 η ώρα, πραγματοποιήθηκε συνάντηση στην οποία ήμουν και εγώ παρών. Είχαν προσκληθεί ηγετικά στελέχη υπουργείων, εφημερίδων περιοδικών – περίπου 70 με 80 άτομα. Την συνάντηση άνοιξε με ομιλία του ο Πρώτος Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γεωργίας, σ. Μζαβανάτζε. Έκανε έκκληση σε όλους τους παρευρισκόμενους να δουλέψουν για την υλοποίηση των αποφάσεων του 20ου Συνεδρίου του Κόμματος. Μας πληροφόρησε ότι θα μας κοινοποιήσει το γράμμα της ΚΕ του ΚΚΣΕ με τίτλο "Σχετικά με την προσωπολατρία". Στη συνέχεια αποχώρησε και τη θέση του πήρε ο σ. Μτσεντισβίλι, Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής.
Αφού διάβασε αυτό το ντοκουμέντο, μας είπε ότι όλοι οι κομμουνιστές και οι κομσομόλοι θα πληροφορηθούν το περιεχόμενό του. Χωρίς να υπάρξει καμιά ερώτηση, η συνάντησε έφτασε στο τέλος της.
Στις 7 Μαρτίου, οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Στάλιν διέκοψαν τα μαθήματά τους και βγήκαν στους δρόμους. Μαζί τους ενώθηκαν οι φοιτητές από το Γεωπονικό, το Πολυτεχνικό και άλλα Ινστιτούτα – υπάρχουν, συνολικά, 19 τέτοια Ινστιτούτα στη Τυφλίδα – καθώς επίσης και μαθητές από τα σχολεία. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι φοιτητές ανάγκασαν τους μαθητές να τους ακολουθήσουν απειλώντας να τραυματίσουν τους διευθυντές και να προκαλέσουν φθορές στη σχολική περιουσία. Κανείς δεν μπορούσε να σταματήσει αυτή τη μάζα ανθρώπων που κατευθύνονταν, μέσω του κεντρικού δρόμου της Τυφλίδας, την οδό Ρουσταβέλι, προς την πλατεία Λένιν. Στις 11 περίπου η ώρα, συνοδευόμενοι από τις κόρνες των αυτοκινήτων, όλοι μαζί φώναζαν, κάτω από τα κυβερνητικά γραφεία, τα συνθήματα "Ζήτω ο Μεγάλος Στάλιν, Ζήτω ο Ηγέτης μας Στάλιν". Μετά συνέχισαν την πορεία τους προς την πλατεία Λένιν σταματώντας, ξανά, μπροστά από το δημαρχείο όπου μερικοί απήγγειλαν ποιήματα και άλλοι είπαν τραγούδια προς τιμήν του Στάλιν.
Στις 8 Μαρτίου ο αριθμός των συμμετεχόντων αυξήθηκε ακόμα πιο πολύ. Φορτηγά γεμάτα κόσμο περιφέρονταν σε όλη τη πόλη με σημαίες και πορτραίτα των Λένιν και Στάλιν υμνωδώντας "Λένιν-Στάλιν" και "Ζήτω ο Μεγάλος Στάλιν".
Οι διαδηλωτές σταματούσαν τα διερχόμενα οχήματα και τα καταλάμβαναν απειλώντας με χρήση βίας τους οδηγούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, κάποιοι αρνήθηκαν να ενδώσουν στις απαιτήσεις του πλήθους. Συνέβη μάλιστα και το εξής: κοντά στη γέφυρα που έφερε το όνομα του Στάλιν, οι χούλιγκαν έβγαλαν έξω έναν οδηγό που αρνήθηκε και τον πέταξαν στον ποταμό Κούρου. Αναφέρθηκαν, επίσης, και περιστατικά ξυλοδαρμών.
Αυτή τη μέρα η ατμόσφαιρα ήταν ήδη πολύ τεταμένη. Στις 3 περίπου η ώρα, ήμουν μέσα στο πλήθος κοντά στην πλατεία Λένιν όταν μερικοί προβοκάτορες ήρθαν και εκφώνησαν λόγους. Για παράδειγμα, φώναζαν "Γιατί δεν υπάρχουν πένθιμες σημαίες στη πόλη;" Γιατί δεν έχουν αναρτηθεί τα πορτραίτα των Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν και Στάλιν στο κτίριο του δημαρχείου;". Τότε είπαν να σηκώσουν τα χέρια όσοι είναι υπέρ της ανάρτησης των πορτραίτων. Αρκετά άτομα όρμησαν προς το δημαρχείο, βρήκαν τα πορτραίτα και τα κρέμασαν στους τοίχους. Και πώς αντέδρασε η αστυνομία; Δεν έκανε τίποτα. Όλα όσα συνέβησαν εκείνες τις μέρες έγιναν στο όνομα του μεγάλου γιού του Γεωργιανού λαού, του Στάλιν σ’ αυτό το όνομα, που βρισκόταν σε όλα τα χείλη, και καθρεφτίζονταν τα αισθήματα του λαού.
Τότε κάποιος από την πλατφόρμα, δείχνοντας το Αρχηγείο του Τρανσκαυκαυσιανού στρατού, φώναξε: "Γεωργιανοί! Αν θέλετε τα πορτραίτα των Λένιν και Στάλιν, τότε πηγαίνετε να τα απαιτήσετε". Τούτο ήταν αρκετό για να εφορμήσει το πλήθος προς το Αρχηγείο. Οι φρουροί μόλις που κατάφεραν να κλείσουν έγκαιρα την μεταλλική πύλη. Το πλήθος άρχισε τότε να χτυπάει την πύλη και να φωνάζει. Μερικοί κατάφεραν να σκαρφαλώσουν στο μπαλκόνι και να βάλουν πένθιμες σημαίες. Για πάνω από μια ώρα το Αρχηγείο ήταν περικυκλωμένο από το πλήθος. Μόνο ύστερα από αυτό, οι στρατιώτες, κατόπιν μάλλον διαταγής, ανέβηκαν και κρέμασαν τα πορτραίτα των Λένιν και Στάλιν.
Τώρα, όλο και περισσότερες απαιτήσεις προβαλλόταν από το πλήθος να διακοσμηθεί κατάλληλα όλη η πόλη για το πένθος, να εγκατασταθούν μεγάφωνα έτσι ώστε οι ποιητές και άλλοι να μιλήσουν για την περίσταση. Απαίτησαν, ακόμα, να φέρουν το στρατάρχη Τσού Ντε (μια αντιπροσωπεία στάλθηκε αμέσως). Ανακοινώθηκε αργότερα από την πλατφόρμα ότι ο στρατάρχης δεν θα μπορέσει να έρθει λόγω ασθένειας.
Προς το βράδυ μικρόφωνα και μεγάφωνα είχανε στηθεί κοντά στο μνημείο του Λένιν και συγκεντρώθηκε χιλιάδες κόσμος. Οι λόγοι που εκφωνήθηκαν ήταν εμπρηστικοί, σοβινιστικοί και αντισοβιετικοί στη φύση τους προσδίδοντας στην εκδήλωση την τροπή που τα επιθυμούσαν τα αντικοινωνικά στοιχεία. Τα ονόματα όσων απευθυνόταν στο πλήθος ήταν είτε φανταστικά είτε αποκρύπτονταν εντελώς. Έτσι, οι "ρήτορες", μην έχοντας κανένα φραγμό, εκφώνησαν αντισοβιετικούς και σοβινιστικούς λόγους. Θα αναφέρω ορισμένα παραδείγματα απ' ότι άκουσα. Στη διάρκεια της μακράς ομιλίας του, κάποιος απαρίθμησε τα επιτεύγματα του Στάλιν και δήλωσε, ότι, μετά το θάνατό του, όλα αυτά τα επιτεύγματα υποβαθμίζονται και ότι η χώρα, με πρώτους απ' όλους, τους Γεωργιανούς θα καταστραφεί. Τελειώνοντας, έβγαλε από τη τσέπη την κομματική ταυτότητα του και κάλεσε όλους να αγωνιστούν για την υπόθεση του Στάλιν θυσιάζοντας ακόμα και τη ζωή τους. Κραδαίνοντας την ταυτότητα, φώναξε: "σηκώστε τα χέρια όσοι θέλετε να πάρετε όρκο". Πολλά χέρια με κομματικές ταυτότητες σηκώθηκαν στον αέρα Ακούστηκαν οι κραυγές "ορκιζόμαστε, ορκιζόμαστε".
Οι αστυνομικοί που στέκονταν δίπλα μου εξέφρασαν την αγανάκτησή τους και μερικοί απ' αυτούς γέλασαν. Κανείς δεν εμπόδισε τον προβοκάτορα ο οποίος, μάλλον, είχε κλέψει την κομματική ταυτότητα. Οι προβοκάτορες συνέχισαν με τους αντεπαναστατικούς τους λόγους. Ένας ακόμα ομιλητής άρχισε να αγορεύει με το ίδιο σχεδόν ύφος. Ένας μεγαλόσωμος νεαρός, που παρουσιάστηκε ως φοιτητής, κουνούσε τις γροθιές του στον αέρα και, αφού εκτόξευσε μια σειρά κατηγοριών ενάντια στο Κόμμα και την κυβέρνηση, θύμισε την πάλη του Γεωργιανού λαού ενάντια στους ξένους και έκλεισε την ομιλία του λέγοντας:
"Αυτοί που αποφάσισαν να σπιλώσουν τον Στάλιν και τη μνήμη του θα πρέπει να ξέρουν ότι ο Γεωργιανός λαός δεν θα τους συγχωρήσει ποτέ. Δεν θα επιτρέψουμε κανένα είδους κριτική στον ηγέτη μας τον Στάλιν. Οποιαδήποτε αναθεώρηση του Στάλιν είναι αναθεώρηση του Μαρξισμού και θα πληρώσουν γι' αυτό με το αίμα τους."
Ο ομιλητής ανταμείφθηκε με παρατεταμένα χειροκροτήματα από το πλήθος. Και όλα αυτά συνέβαιναν στην κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας της Γεωργίας.
Κανείς δεν επεχείρησε να δώσει τέλος σ' αυτό το ενοχλητικό γεγονός. Ξαφνικά δημιουργήθηκε φασαρία και μια κραυγή για βοήθεια ακούστηκε από κάπου κοντά. Απ΄ ότι φάνηκε μια ομάδα χούλιγκαν έδερνε κάποιον που είχε εκφράσει τη δυσαρέσκειά του. Οι άντρες της μιλίτσιας μόλις που κατόρθωσαν να σώσουν το θύμα.
Οι ομιλίες συνεχίζονταν. Ξαφνικά κάποιος μίλησε Ρώσικα. Δεν μπόρεσα να δω το πρόσωπό του μιας και βρισκόταν μακριά αλλά, κρίνοντας από τη βαριά γεωργιανή προφορά του, ο ίδιος δεν ήταν Ρώσος. Πρέπει να υπογραμμίσω ότι ήμουν υποχρεωμένος να πάρω προφυλάξεις και δεν μπορούσα να κρατώ σημειώσεις αφού όταν ένας φωτογράφος έστρεψε την μηχανή του προς την εξέδρα τον έδειραν και του έσπασαν την μηχανή.
Μεταφέρω την ομιλία αυτού του ανθρώπου από μνήμης.
"Είμαι φοιτητής σ΄ ένα ινστιτούτο της Μόσχας (το οποίο δεν κατονόμασε) και θέλω να σας εκφράσω εκ μέρους όλων των φοιτητών της Μόσχας τα συγχαρητήριά, την υποστήριξη για τον αγώνα που αρχίσατε. Όπως ο Γεωργιανός λαός, έτσι και εμείς είμαστε εξοργισμένοι από το γράμμα της ΚΕ που καταφέρεται ενάντια στον ηγέτη μας το Στάλιν. Το γράμμα αυτό γράφτηκε με σκοπό να καταστρέψει την φιλία μεταξύ των λαών μας και να γυρίσει προς τα πίσω το ρολόι της ιστορίας. Δεν θα επιτραπεί σε κανέναν να αμαυρώσει το έργο του μεγάλου Στάλιν, του ηγέτη του παγκόσμιου προλεταριάτου. Μόνο οι εχθροί του λαού μπορούν να αναθεωρήσουν τον Μαρξισμό.
Κάποια γυναίκα, θέλοντας να υπερβάλει, φώναξε δυνατά από την εξέδρα.
"Ακούστε Γεωργιανοί, έχουμε υποστήριξη στη Μόσχα. Διαδηλώσεις γίνονται όχι μόνο στη Γεωργία αλλά και στο Στάλινγκραντ, στο Λένινγκραντ και σε άλλες πόλεις. Ορκιζόμαστε να συνεχίσουμε τον αγώνα μας για την υπόθεση του Στάλιν".
Έναν ποιητή τον σήκωσαν στην εξέδρα εν μέσω χειροκροτημάτων. Διάβασε ένα ποίημα αφιερωμένο στο Στάλιν και μετά φώναξε "είμαι μαζί σας".
Αυτήν την μέρα διανοούμενοι της Γεωργίας όπως οι συγγραφείς Αμπασίτζε, Καλάτζε, Μπομπόκιτζε εκφώνησαν επίσης λόγους. Απάγγειλαν ποιήματα προς τιμήν της επετείου του θανάτου του Στάλιν.
Εν τούτοις, όλα αυτά δεν ήταν αρκετά για να ικανοποιήσουν το πλήθος. Μια φωνή απαίτησε: "Θέλουμε νέα ποιήματα για τον Στάλιν που να καθρεφτίζουν τον παλμό που κυριαρχεί σε αυτά τα ιστορικά γεγονότα"
"Πάνε δύο μέρες τώρα που περιμένουμε τον Ιωσήφ Γκρισασβίλι, τον κάτοχο του βραβείου Στάλιν, να έρθει και να διαβάσει τα ποιήματά του. Γιατί δεν είναι εδώ; Όσο ζούσε ο Στάλιν, πήρε πολλά χρήματα και τώρα δεν μπορεί ούτε να του εκφράσει την ευγνωμοσύνη του; Ο Γεωργιανός λαός δεν πρόκειται να συγχωρήσει ένα τέτοιο ποιητή"
Οποιοσδήποτε μπορούσε να πάρει το λόγο στην εξέδρα αρκεί να εξέφραζε τα αισθήματα που είχαν εγείρει στο πλήθος οι προβοκάτορες. Μέχρι και ένας παπάς μίλησε ευχαριστώντας τους Γεωργιανούς που υπεράσπιζαν το όνομα του Στάλιν.
Απ' ότι αναφέρθηκε ακόμα πιο αηδιαστικοί λόγοι εκφωνήθηκαν μπροστά απ' το μνημείο.
Στις 9 Μαρτίου συνέβησαν αδιανόητα πράγματα. Όχι μόνο η νεολαία αλλά και οι μεγαλύτεροι είχαν ξεχυθεί αφηνιασμένοι στους δρόμους. Τα περισσότερα από τα μικρά συνεργεία είχαν κλείσει. Οι υπάλληλοι σε μικρά γραφεία σταμάτησαν τη δουλειά τους και βγήκαν στους δρόμους, Υπήρξαν, μάλιστα, περιπτώσεις, εργατών στην επισιτιστική και ελαφρά βιομηχανία που δεν εμφανίστηκαν στη δουλειά. Με λίγα λόγια η κανονική ζωή της πόλης είχε πλήρως διακοπεί. Και αυτός ήταν ο λόγος που η Κεντρική Επιτροπή απεύθυνε έκκληση (σίγουρα με μεγάλη καθυστέρηση) προς το πληθυσμό της πόλης.
Η κυκλοφορία των τραμ, των λεωφορείων και των τρόλεϊ είχε διακοπεί από νωρίς το πρωί. Πολλά φορτηγά γεμάτα με κόσμο που κρατούσε σημαίες και πορτραίτα περιφέρονταν σ' όλη την πόλη. Τραγουδούσαν και φώναζαν "Λένιν, Στάλιν" και "Ζήτω ο Στάλιν". Οι σημαίες κυμάτιζαν μεσίστιες και στους τοίχους των κτιρίων είχαν αναρτηθεί πορτραίτα των Λένιν και Στάλιν. Την προηγούμενη, άγνωστοι εισέβαλαν στα γραφεία των εφημερίδων Κομμουνίστ και Ζάρια Βοστόκα και απείλησαν να καταστρέψουν τα γραφεία και το τυπογραφείο αν δεν έβγαιναν επετειακές εκδόσεις. Μετά απ' αυτό το συμβάν στα γραφεία αυτών των εντύπων δόθηκε ένοπλη προστασία.
Στις 9 Μαρτίου, οι εφημερίδες δημοσίευσαν άρθρα με τίτλο "Η Τρίτη Επέτειος του Θανάτου του Ι. Β. Στάλιν" συνοδευόμενα από τη φωτογραφία των Λένιν και Στάλιν στο Γκόρκι (1922). Στην πρώτη σελίδα ανακοινώνονταν ότι "σήμερα στις 1 η ώρα θα πραγματοποιηθούν συνελεύσεις στα εργοστάσια, στις υπηρεσίες και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα προκειμένου να τιμηθεί η τρίτη επέτειος του θανάτου του Ι. Β. Στάλιν".
Πήγα στην συνέλευση που έγινε στο εργοστάσιο κατασκευής λεωφορείων Στάλιν, το παλιότερο εργοστάσιο στη Γεωργία. Είχε στηθεί μια μεγάλη εξέδρα με ένα μεγάλο πορτραίτο του Στάλιν.
Ο πρόεδρος του εργοστασιακού συνδικάτου σ. Ντεσνέλι εγκαινίασε την συνέλευση. Ο πρώτος λόγος εκφωνήθηκε από τον διευθυντή της επιχείρησης, σ. Ματσαμπερίτζε. Ο λόγος του ήταν στο ίδιο μήκος κύματος με το κεντρικό άρθρο της εφημερίδας Ζάρια Βοστόκα. Επιπλέον, είπε ότι οι εργάτες αγωνίζονται με επιτυχία για την εφαρμογή των αποφάσεων του 20ου Συνεδρίου του Κόμματος και ότι το σχέδιο για τους δύο τελευταίους μήνες είχε υπερεκπληρωθεί. Ο σ. Ματσαμπερίτζε έκλεισε την ομιλία του καλώντας τους εργάτες να δουλέψουν περισσότερο αποδοτικά
Ο σ. Τσουμπουρίτζε, τορναδόρος και αντιπρόσωπος στο 20ο συνέδριο, ο σ. Αντάτζε, ο παλαιότερος εργάτης του εργοστασίου, σ. Τούριν, ο σ. Μπεντενασβίλι και πολλοί άλλοι διακήρυξαν ότι θα συνεχίσουν τον αγώνα για υψηλότερη παραγωγικότητα και ότι η κολλεκτίβα του εργοστασίου που φέρει το όνομα του Στάλιν θα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της πάλης για τη νίκη του κομμουνισμού.
Ούτε ο πρώτος, όμως, ούτε οι υπόλοιποι ομιλητές δεν είπαν λέξη για όσα συνέβαιναν στην πόλη και δεν καταδίκασαν τους προβοκάτορες. Θεωρώ λάθος που δεν παραβρέθηκε κανείς από την Επιτροπή Πόλης και την Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος στην συνέλευση. Έπρεπε να εξηγηθεί στο λαό ότι τα γεγονότα στην πόλη ήταν αποτέλεσμα υποκίνησης.
Στο μεταξύ, σε δύο άλλες πόλεις της δημοκρατίας, οι επετειακές συνελεύσεις έλαβαν χώρα χωρίς έκτροπα. Στο Γκόρι και στο Κιουταΐσι, οι συνελεύσεις πραγματοποιήθηκαν κάτω από την επίβλεψη των κομματικών οργανώσεων. Μετά το τέλος τους, ο κόσμος διαλύθηκε ειρηνικά.
Αλλά στην Τυφλίδα οι συνελεύσεις είχαν αρχίσει από νωρίς το πρωί. Στις 1 η ώρα, ο Πρώτος Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γεωργίας, ο σ. Μζαβανάτζε εκφώνησε μια σύντομη ομιλία στην πλατεία Λένιν. Στο τέλος είπε ότι η "έκκληση" από το λαό θα εξετασθεί και θα δοθεί μια απάντηση. Το πλήθος άρχισε να διαλύεται, αλλά όταν ο σ. Μζαβανάτζε αποχώρησε μια γυναίκα φώναξε: "Σταματήστε. Σήμερα με κάλεσαν στο Υπουργείο Εσωτερικών και μου πήραν μια γραπτή διαβεβαίωση ότι δεν θα μιλήσω σήμερα. Σας ρωτώ όλους, γιατί γίνονται τέτοια πράγματα;" Και το πλήθος τότε σταμάτησε.
Το βράδυ, ένα μεγάλο πλήθος συγκεντρώθηκε γύρω από το μνημείο του Στάλιν. Λέγεται ότι κάποιος διαφωνούντας ονόματι Μπέσο Ζγκέντι εκφώνησε ένα πολύ σοβινιστικό και αντισοβιετικό λόγο. Διαβάστηκε επίσης και η "έκκληση". Σ' αυτήν περιλαμβάνονταν μερικά σημεία όπως, μεταξύ άλλων: να μην δημοσιοποιηθεί το γράμμα για την "προσωπολατρία", η αλλαγή της κυβέρνησης κλπ.
Η συμπεριφορά όσων κάθονταν στα φορτηγά ήταν τελείως αηδιαστική. Νεολαίοι περιφέρονταν στους δρόμους φωνάζοντας "Ζήτω ο Στάλιν" και 'Το αίμα μας για τον Στάλιν". Και μερικοί απ' αυτούς κυκλοφορούσαν ανά την πόλη σε φορτηγά και ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητα φωνάζοντας και κραδαίνοντας μαχαίρια ενώ, ταυτόχρονα, έλουζαν με προσβολές την κυβέρνηση και τους σοβιετικούς ηγέτες.
Περίπου στις 11 η ώρα το βράδυ (ώρα Τυφλίδας) κοντά στο κτίριο του Υπουργείου Επικοινωνιών, 200 περίπου μέτρα από την έδρα της Κεντρικής Επιτροπής, συνέβη ένα τρομερό γεγονός, αναμενόμενο αν λάβει κανείς υπόψη την τροπή των γεγονότων.
Μέχρι αυτήν την ώρα είχαν τεθεί υπό ένοπλη προστασία αρκετές υπηρεσίες. Τόσο ισχυρό ήταν το νήμα ασφάλειας που τύλιγε τα κτίρια της Κεντρικής Επιτροπής, τα κυβερνητικά γραφεία, το αρχηγείο του στρατού, τις εφημερίδες και τους εκδοτικούς οίκους.
Στις 23:45, ένα μεγάλο πλήθος όρμησε εναντίον του ραδιοφωνικού σταθμού φωνάζοντας: "Καταλάβετε τον σταθμό, καταλάβετε το τηλεγραφείο". Φαίνεται ότι μια ομάδα 10 ατόμων στάλθηκε στο τηλεγραφείο για να αποστείλει μηνύματα. Τους επιτράπηκε η είσοδος αλλά τους κράτησαν για ταυτοποίηση και τούτο μαθεύτηκε από το πλήθος. Κατόπιν εντολής από τους προβοκάτορες κάποιοι στάλθηκαν για να τους ελευθερώσουν. Η πρόσβαση στο κτίριο φρουρούνταν από προσωπικό ασφαλείας. Κάποιος από τις πίσω γραμμές άνοιξε πυρ με αυτόματο. Ένας στρατιώτης δέχθηκε επίθεση με μαχαίρι. Οι χούλιγκανς χρησιμοποιούσαν ότι είχαν: μαχαίρια, πέτρες και ζώνες. Το πλήθος απάντησε στους πυροβολισμούς. Οι προβοκάτορες συνέχιζαν να εγείρουν τον κόσμο. Δεν υπήρχε άλλη διέξοδος για τους στρατιώτες. Η ζωή τους κινδύνευε και ήταν αναγκασμένοι να δράσουν αμυντικά. Μόνο τότε το πλήθος διαλύθηκε.
Μετά απ’ αυτό, με τη βοήθεια των τανκς, διαλύθηκε επίσης και το πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο στη πλατεία Λένιν. Η πλατεία και η οδός Ρουσταβέλι εκκαθαρίστηκαν. Πολλοί αποχώρησαν. Κοντά στο μνημείο όμως παρέμενε πλήθος. Εδώ δεν μπορούσαν να παρθούν βίαια μέτρα μιας και το μνημείο βρισκόταν σε πάρκο και περιστοιχίζονταν από δέντρα τα οποία οι προβοκάτορες χρησιμοποιούσαν.
Αντικοινωνικά στοιχεία άρχισαν να προκαλούν τα εθνικιστικά αισθήματα του κόσμου: "Γεωργιανοί – φώναζαν – χύθηκε αίμα για τον Στάλιν, θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας, ούτε ένας Γεωργιανός δεν θα φύγει από δω κλπ".
Οι ένοπλοι συνοδοί περικύκλωσαν το πάρκο και ζήτησαν από το πλήθος να διαλυθεί. Ως απάντηση, δέχτηκαν αποδοκιμασίες και προσβολές. Μαχαίρια και γροθιές ήταν η απάντηση στις επανειλημμένες προειδοποιήσεις. Και όταν στις 3 περίπου η ώρα τη νύχτα άρχισαν να τους απωθούν, οι χούλιγκαν και οι προβοκάτορες πρόβαλλαν αντίσταση. Επιτέθηκαν στους στρατιώτες, άρπαξαν τα αυτόματα μέσα απ’ τα χέρια τους και, από κει και πέρα, ήταν θέμα χρόνου να υπάρξουν θύματα μεταξύ των στρατιωτών οι οποίο αναγκάστηκαν να κάνουν χρήση των όπλων.
Αυτή ήταν η κατάληξη μιας προβοκάτσιας που δεν αντιμετωπίστηκε έγκαιρα και που, απ΄ ότι φαίνεται, οργανώθηκε από ξένους κατασκόπους και πράκτορες. Τούτο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στην πληγή ενός από τους τραυματισμένους στρατιώτες βρέθηκε τουρκική σφαίρα.
Προβοκάτσια σημειώθηκε επίσης και στο Γκόρι. Στις 4 η ώρα τη νύχτα. Μερικοί «διαδηλωτές» έφτασαν με φορτηγά στο υφαντουργείο του Γκόρι από την Τυφλίδα. Αυτοί οι προβοκάτορες μπήκαν με τη βία μέσα στο χώρο του εργοστασίου και άρχιζαν να φωνάζουν: «Γιατί δουλεύετε; Στην Τυφλίδα γίνεται εμφύλιος. Οι Ρώσοι μας σκοτώνουν» Ένα τμήμα των εργατών ακολούθησε τους προβοκάτορες. Άνθρωποι του χωριού σηκώθηκαν άρον-άρον από τα κρεβάτια τους και μπήκαν σε φορτηγά. Πολλά φορτηγά γέμισαν με εργάτες της επιχείρησης. Το επόμενο πρωί, η διοίκηση της επιχείρησης υποχρεώθηκε να μετακινήσει εργάτες από διαφορετικές βάρδιες προκειμένου να μην διαταραχθεί η δουλειά.
Στις 10 Μαρτίου η Διαταγή εκδόθηκε και τοιχοκολλήθηκε σε όλη την Τυφλίδα (σε κάποια μέρη την έσκισαν). Ο κόσμος συζητούσε για ότι της νύχτα σε χαμηλούς τόνους και κατηγορούσε την κυβέρνηση και τους Ρώσους στρατιώτες. Παρά το γεγονός ότι στρατιώτες, οπλισμένοι με αυτόματα φρουρούσαν, το μνημείο κάποιοι προσπάθησαν να συγκεντρωθούν εκεί αλλά τους ζητήθηκε να απομακρυνθούν. Στις 12 το μεσημέρι, ένα μεγάλο πλήθος κόσμου μαζεύτηκε στην γέφυρα και άρχισε να κατευθύνεται προς το μνημείο. Σταμάτησε αφού ρίχτηκαν στο αέρα προειδοποιητικές βολές. Τότε, έγινε προσπάθεια να καταληφθούν οι στρατιωτικές αποθήκες. Στρατιωτικές περίπολοι κυκλοφορούσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της 10ης και 11ης Μαρτίου. Οι κομματικές οργανώσεις συγκάλεσαν συνελεύσεις και σε διάφορες επιχειρήσεις οργανώθηκαν νυχτερινά καθήκοντα.
Η τάξη αποκαταστάθηκε στη πόλη. Μερικοί από τους πρωταίτιους και τους προβοκάτορες συνελήφθησαν. Όλες οι υπηρεσίες λειτουργούν κανονικά.
Αυτές ήταν οι πρώτες αντισοβιετικές διαδηλώσεις στην Τυφλίδα επί σοβιετικής εξουσίας. Κάποια λιγότερο σοβαρά περιστατικά είχαν σημειωθεί σε μερικές περιοχές της Γεωργίας το 1924 αλλά ποτέ στη Τυφλίδα. Τα γεγονότα αυτών των ημερών αποτελούν απόδειξη των ελλείψεων στη δουλειά των υπηρεσιών ασφαλείας. Ο εχθρός κατόρθωσε να αξιοποιήσει τον αδύνατο κρίκο δηλαδή τα εθνικά συναισθήματα. Η ύπαρξη κατασκοπευτικού κέντρου, επίσης, δεν μπορεί να αποκλειστεί μιας και όλα τα στοιχεία συνηγορούν υπέρ οργανωμένης καθοδήγησης και ότι όλα έλαβαν χώρα με βάση ένα καλά καταστρωμένο σχέδιο.
Κατά τη γνώμη μου, η δημόσια ανάγνωση του γράμματος για την «προσωπολατρεία» θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί (ήταν γνωστό σε περίπου 150 άτομα από την Κεντρική Επιτροπή του κόμματος ακόμα από τις 4 και 5 Μαρτίου). Εντούτοις, τα σημάδια ήταν ορατά ήδη από τις 5 και 6 Μαρτίου. Η απόφαση να τοποθετηθούν μεγάφωνα ήταν λάθος και αφού έγινε έπρεπε τα στελέχη και τα μέλη του κόμματος να μην τα αφήσουν και θέσουν την κατάσταση υπό έλεγχο. Εκμεταλλευόμενοι πλήρως την απουσία ηγετών οι προβοκάτορες έφεραν σε πέρας την αντισοβιετική δράση τους.
Στην Τυφλίδα υπάρχει μεγάλος αριθμός ανέργων. Στην πόλη υπάρχουν χιλιάδες ειδικευμένοι οι οποίοι δεν θέλουν να πάνε να δουλέψουν σε άλλες περιοχές. Αυτοί ήταν που βαραίνουν την ατμόσφαιρα στην πόλη. Είναι πιθανό ότι οι προβοκάτορες χρησιμοποίησαν αυτήν την ομάδα ανθρώπων.
Μένω στη Γεωργία εδώ και αρκετό και καιρό και ξέρω καλά την γλώσσα και τα έθιμα των ανθρώπων. Η πλειοψηφία τους είναι ειλικρινείς και αφοσιωμένοι σοβιετικοί πολίτες. Όσους γνωρίζω από κοντά, είναι πολύ αγανακτισμένοι. Υποστηρίζουν ότι η «Γεωργία έπεσε στα μάτια ολόκληρου του σοβιετικού λαού. Μέσα στη νεολαία υπάρχουν χούλιγκαν που, για χατίρι ενός φίλου ή συντρόφου, είναι ικανοί να διαπράξουν ακόμα και έγκλημα. Κάποια εποχή είχε γίνει δημοφιλές να είναι κάποιος μέλος της Μαρξιστικής Νεολαίας. Έχοντας υπόψη τα πρόσφατα γεγονότα, φοβάμαι εάν οι προβοκάτορες έχουν οργανώσει κάτι παρόμοιο.
Έχω την πεποίθηση ότι η ΚΕ του ΚΚΣΕ θα διερευνήσει όλη την υπόθεση και θα βγάλει τα κατάλληλα συμπεράσματα.
Ο ανταποκριτής της Τρουντ στη Γεωργία
12 Μαρτίου 1956
Τυφλίδα
Σ. Στάτνικοφ
ΕΚΚΛΗΣΗ
Προς τους κομμουνιστές, μέλη της Κομσομόλ,
Εργάτες και όλους τους εργαζόμενους της Γεωργίας
Οι μέρες από την 5η μέχρι την 9η Μαρτίου ήταν μέρες πένθους για τη θλιβερή επέτειο του θανάτου του Ι.Β. Στάλιν. Στη διάρκεια αυτών των ημερών χιλιάδες εργαζόμενοι της Γεωργίας προσήλθαν στο μνημείο του Στάλιν ως ένδειξη του σεβασμού τους σ’ εκείνον. Αυτά τα αισθήματα είναι απολύτως φυσικά και κατανοητά.
Σε αυτές τις μέρες πένθους, όμως, ορισμένοι προβοκάτορες και ταραχοποιοί επεχείρησαν να εκμεταλλευτούν τον πόνο του Γεωργιανού λαού και να πλήξουν την υπόθεση του Λένιν στην οποία ο Στάλιν αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του. Τα εν λόγω άτομα άρχισαν να δημιουργούν ταραχές με σκοπό τη διαταραχή της ομαλής λειτουργίας των υπηρεσιών, εργοστασίων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και της ζωής της πόλης.
Η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γεωργίας και η Κεντρική Επιτροπή της Λενινιστικής Κομμουνιστικής Λίγκας της Νεολαίας καλεί όλους τους κομμουνιστές, τα μέλη της Κομσομόλ και όλους τους σοβιετικούς πατριώτες που πονάνε την υπόθεση του σοσιαλισμού, να αποκαταστήσουν την τάξη στην πόλη, να περιορίσουν τους προβοκάτορες και να διασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία της πόλης, όλων των υπηρεσιών και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Η ΚΕ του ΚΚΣΕ και η ΚΕ της Κομσομόλ απευθύνεται σε όλους πολίτες της Τυφλίδας που έχουν παρασυρθεί από τους προβοκάτορες και τους καλεί να επιστρέψουν στις δουλειές τους.
Η ΚΕ του ΚΚΣΕ και η ΚΕ της Κομσομόλ εκφράζουν την πεποίθηση ότι οι κομμουνιστές και τα μέλη της Κομσομόλ θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας για αποκατάσταση της κανονικής ζωής της πόλης.
ΚΕ του ΚΚ Γεωργίας
ΚΕ ΠΛΚΝ
9η Μαρτίου 1956
Τυφλίδα
Οδηγία αρ. 14
Φρούραρχος Τυφλίδας
Στην Τυφλίδα, στην διάρκεια των τελευταίων ημερών, σημειώθηκαν από ορισμένα στοιχεία απόπειρες δημιουργίας ταραχών και διατάραξης της ομαλής λειτουργίας των εργοστασίων, ιδρυμάτων και της ζωής στην Τυφλίδα.
Προς διακοπή αυτών των ταραχών, έδωσα διαταγή στον αντισυνταγματάρχη Μακούσεφ να εξουσιοδοτήσει στρατιωτικές περιπολίες από τις 12:00 της 9ης Μαρτίου.
Να συλληφθούν και να παραδοθούν στην αστυνομία για ποινική δίωξη όλα τα άτομα που προκαλούν φασαρίες και διαταράσσουν την ομαλή ζωή της πόλης.
Αντιστράτηγος Γκλαντκόφ
Φρούραρχος Τυφλίδας
Η Τρίτη επέτειος του θανάτου του Στάλιν, το Μάρτη του ’56, τιμήθηκε στην Τυφλίδα και μερικές άλλες πόλεις της Γεωργίας και πραγματοποιήθηκαν μαζικές διαδηλώσεις. Οι διαδηλώσεις για την υπεράσπιση του Στάλιν προκλήθηκαν από τις φήμες που αφορούσαν το λόγο του Χρουστσόφ για την προσωπολατρία, ο οποίος εκφωνήθηκε σε κλειστή συνεδρίαση του 20ου Συνεδρίου του ΚΚΣΕ στις 25 Φεβρουαρίου του 1956. Τελικά χρησιμοποιήθηκε βία για να διαλυθούν οι διαδηλώσεις. Πιστεύεται ότι ο αριθμός των νεκρών έφτασε κάπου μεταξύ των 250 και 300, ενώ τραυματίστηκαν τουλάχιστον 1.000 άτομα αν και είναι πρακτικά αδύνατο να ελέγξει κανείς αυτούς τους αριθμούς αφού πολλούς από τους τραυματίες, ή ίσως ακόμα και τους νεκρούς, τους πήραν οι συγγενείς τους και τους νοσήλευσαν ή τους έθαψαν κρυφά. Στο φύλλο 272 (15-30/5/2008) παρουσιάσαμε απόσπασμα από το αντισταλινικό βιβλίο των Ζ. και Ρ. Μεντέβιεφ. Αναλυτική περιγραφή, για τα γεγονότα στη Γεωργία το Μάρτη του 1956, υπάρχει και στο βιβλίο του ιστορικού Vladimir A. Kozlov «Μαζικές εξεγέρσεις στην ΕΣΣΔ», εκδόσεις M.E. Sharpe, 2002, στο κεφάλαιο 5: «Πολιτικές Αναταράξεις στην Γεωργία μετά το 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ, σελ. 112-135. Για να φωτιστεί ακόμα περισσότερο η πάλη των λαών της ΕΣΣΔ για την υπεράσπιση του Ιωσήφ Στάλιν παρουσιάζουμε παρακάτω το γράμμα του απεσταλμένου της εφημερίδας «Τρουντ» (σημαίνει «Εργασία» στα Ρώσικα), κ. Στάτνικοφ, είναι έκθεση των όσων είδε με τα μάτια του. Η έκθεση του περιέχει δυο ντοκουμέντα: Την Έκκληση του Κομμουνιστικού Κόμματος Γεωργίας και της ΚΕ της Λενινιστικής Κομμουνιστικής Λίγκας της Νεολαίας και την Διαταγή του φρούραρχου της Τυφλίδας. Ας προσεχθούν ιδιαίτερα οι συκοφαντικοί χαρακτηρισμοί σε βάρος του εξεγερμένου λαού της Γεωργίας, υπερασπιστή του ΙΩΣΗΦ ΣΤΑΛΙΝ. Τα φασιστικά τέρατα του χρουστσοφικού ρεβιζιονισμού δε δίστασαν να χαρακτηρίσουν τους διαδηλωτές «χούλιγκανς», «ταραχοποιούς», «αντικοινωνικά στοιχεία», «εθνικιστές», «σοβινιστές», «προβοκάτορες», «αντισοβιετικούς», «αντεπαναστάτες», κλπ. κλπ. Ακριβώς οι ίδιοι συκοφαντικοί ισχυρισμοί που εκτοξεύτηκαν σε βάρος των ελλήνων κομμουνιστών, ηρωικών ανταρτών ΕΛΑΣ-ΔΣΕ, μαχητικών υπερασπιστών της επαναστατικής γραμμής των ΣΤΑΛΙΝ-ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ, στην Τασκένδη το 1955-56 και αργότερα.
Η μετάφραση έγινε από την αγγλική από το περιοδικό «Επαναστατική Δημοκρατία» τεύχος 5 , αρ. 2, Σεπτέμβριος 1999.
Προς τον αρχισυντάκτη της Τρουντ
Σ. Μπουρκόβ
Σας στέλνω αντίγραφα από δύο έγγραφα: Την Έκκληση του Κομμουνιστικού Κόμματος Γεωργίας και της ΚΕ της Λενινιστικής Κομμουνιστικής Λίγκας της Νεολαίας και την Διαταγή του φρούραρχου της Τυφλίδας. Η έκκληση και η διαταγή μεταδιδόταν στο ραδιόφωνο επί 24 ώρες σε τακτά διαστήματα των 15-20 λεπτών στα Γεωργιανά και στα Ρωσικά. Η διαταγή είχε αναρτηθεί σ' όλη την πόλη ήδη από τις 10 Μαρτίου. Τα περιεχόμενα αυτών των δυο ντοκουμέντων επιβάλλουν σοβαρή σκέψη από μέρους μας.
Τι συνέβη τελικά στη Γεωργιανή πρωτεύουσα; Για ποιό λόγο η διαταγή καθιστούσε απαραίτητες τις στρατιωτικές περιπολίες;
Θα προσπαθήσω να δώσω μια λεπτομερή απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα. Θα προσπαθήσω, με άλλα λόγια, στην παρακάτω εμπιστευτική πληροφόρηση να απεικονίσω γεγονότα στα οποία είτε υπήρξα αυτόπτης μάρτυρας είτε πληροφορήθηκα από αξιόπιστες πηγές (από διηγήσεις κομμουνιστών και ανθρώπων του τύπου).
Προς χάριν συνέπειας θα παρουσιάσω τα γεγονότα στη χρονολογική τους σειρά.
Στις 5 Μαρτίου, λοιπόν, βρισκόμουν κοντά στο Μέγαρο Εργασίας, καθ' οδόν προς το κέντρο τύπου, όταν, ξαφνικά, άκουσα συνεχή κορναρίσματα αυτοκινήτων - που απαγορεύονται από τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας - και στη συνέχεια μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων εμφανίστηκε στη γωνία του δρόμου. Ήταν φοιτητές (120-150 περίπου τον αριθμό) που έκαναν πορεία με τα κεφάλια τους ακάλυπτα. Περπατούσαν μεσ' την μέση του δρόμου. Οι μπροστινοί κρατούσαν πορτραίτα του Στάλιν και στεφάνια. Οι διοργανωτές ζητούσαν από όσους στέκονταν στο πεζοδρόμια να βγάλουν το καπέλο τους ως ένδειξη σεβασμού προς το Στάλιν. Κάθε λίγο κάποιος έβγαινε από το μπλοκ της πορείας και ζητούσε από τους οδηγούς των σταματημένων αυτοκινήτων να σφυρίξουν τις κόρνες τους. Παρόμοιες διαδηλώσεις έγιναν και σε άλλα σημεία της πόλης. Όλες τους είχαν ως σημείο σύγκλισης το άγαλμα του Στάλιν όπου και κατέθεταν στεφάνια.
Τη δεύτερη μέρα επαναλήφθηκαν τα ίδια αλλά, αυτή τη φορά, με περισσότερο οργανωμένο τρόπο. Ο αριθμός των διαδηλωτών αυξήθηκε, ιδιαίτερα προς το μεσημέρι όταν τελείωναν τα μαθήματα στις σχολές. Τώρα, εκτός από πορτραίτα του Στάλιν, κρατούσαν και πορτραίτα του Λένιν. Επίσης, εμφανίστηκαν κόκκινες σημαίες με μαύρες πένθιμες κορδέλες.
Την ίδια μέρα, στις 4 η ώρα, πραγματοποιήθηκε συνάντηση στην οποία ήμουν και εγώ παρών. Είχαν προσκληθεί ηγετικά στελέχη υπουργείων, εφημερίδων περιοδικών – περίπου 70 με 80 άτομα. Την συνάντηση άνοιξε με ομιλία του ο Πρώτος Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γεωργίας, σ. Μζαβανάτζε. Έκανε έκκληση σε όλους τους παρευρισκόμενους να δουλέψουν για την υλοποίηση των αποφάσεων του 20ου Συνεδρίου του Κόμματος. Μας πληροφόρησε ότι θα μας κοινοποιήσει το γράμμα της ΚΕ του ΚΚΣΕ με τίτλο "Σχετικά με την προσωπολατρία". Στη συνέχεια αποχώρησε και τη θέση του πήρε ο σ. Μτσεντισβίλι, Γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής.
Αφού διάβασε αυτό το ντοκουμέντο, μας είπε ότι όλοι οι κομμουνιστές και οι κομσομόλοι θα πληροφορηθούν το περιεχόμενό του. Χωρίς να υπάρξει καμιά ερώτηση, η συνάντησε έφτασε στο τέλος της.
Στις 7 Μαρτίου, οι φοιτητές του Πανεπιστημίου Στάλιν διέκοψαν τα μαθήματά τους και βγήκαν στους δρόμους. Μαζί τους ενώθηκαν οι φοιτητές από το Γεωπονικό, το Πολυτεχνικό και άλλα Ινστιτούτα – υπάρχουν, συνολικά, 19 τέτοια Ινστιτούτα στη Τυφλίδα – καθώς επίσης και μαθητές από τα σχολεία. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι φοιτητές ανάγκασαν τους μαθητές να τους ακολουθήσουν απειλώντας να τραυματίσουν τους διευθυντές και να προκαλέσουν φθορές στη σχολική περιουσία. Κανείς δεν μπορούσε να σταματήσει αυτή τη μάζα ανθρώπων που κατευθύνονταν, μέσω του κεντρικού δρόμου της Τυφλίδας, την οδό Ρουσταβέλι, προς την πλατεία Λένιν. Στις 11 περίπου η ώρα, συνοδευόμενοι από τις κόρνες των αυτοκινήτων, όλοι μαζί φώναζαν, κάτω από τα κυβερνητικά γραφεία, τα συνθήματα "Ζήτω ο Μεγάλος Στάλιν, Ζήτω ο Ηγέτης μας Στάλιν". Μετά συνέχισαν την πορεία τους προς την πλατεία Λένιν σταματώντας, ξανά, μπροστά από το δημαρχείο όπου μερικοί απήγγειλαν ποιήματα και άλλοι είπαν τραγούδια προς τιμήν του Στάλιν.
Στις 8 Μαρτίου ο αριθμός των συμμετεχόντων αυξήθηκε ακόμα πιο πολύ. Φορτηγά γεμάτα κόσμο περιφέρονταν σε όλη τη πόλη με σημαίες και πορτραίτα των Λένιν και Στάλιν υμνωδώντας "Λένιν-Στάλιν" και "Ζήτω ο Μεγάλος Στάλιν".
Οι διαδηλωτές σταματούσαν τα διερχόμενα οχήματα και τα καταλάμβαναν απειλώντας με χρήση βίας τους οδηγούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, κάποιοι αρνήθηκαν να ενδώσουν στις απαιτήσεις του πλήθους. Συνέβη μάλιστα και το εξής: κοντά στη γέφυρα που έφερε το όνομα του Στάλιν, οι χούλιγκαν έβγαλαν έξω έναν οδηγό που αρνήθηκε και τον πέταξαν στον ποταμό Κούρου. Αναφέρθηκαν, επίσης, και περιστατικά ξυλοδαρμών.
Αυτή τη μέρα η ατμόσφαιρα ήταν ήδη πολύ τεταμένη. Στις 3 περίπου η ώρα, ήμουν μέσα στο πλήθος κοντά στην πλατεία Λένιν όταν μερικοί προβοκάτορες ήρθαν και εκφώνησαν λόγους. Για παράδειγμα, φώναζαν "Γιατί δεν υπάρχουν πένθιμες σημαίες στη πόλη;" Γιατί δεν έχουν αναρτηθεί τα πορτραίτα των Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν και Στάλιν στο κτίριο του δημαρχείου;". Τότε είπαν να σηκώσουν τα χέρια όσοι είναι υπέρ της ανάρτησης των πορτραίτων. Αρκετά άτομα όρμησαν προς το δημαρχείο, βρήκαν τα πορτραίτα και τα κρέμασαν στους τοίχους. Και πώς αντέδρασε η αστυνομία; Δεν έκανε τίποτα. Όλα όσα συνέβησαν εκείνες τις μέρες έγιναν στο όνομα του μεγάλου γιού του Γεωργιανού λαού, του Στάλιν σ’ αυτό το όνομα, που βρισκόταν σε όλα τα χείλη, και καθρεφτίζονταν τα αισθήματα του λαού.
Τότε κάποιος από την πλατφόρμα, δείχνοντας το Αρχηγείο του Τρανσκαυκαυσιανού στρατού, φώναξε: "Γεωργιανοί! Αν θέλετε τα πορτραίτα των Λένιν και Στάλιν, τότε πηγαίνετε να τα απαιτήσετε". Τούτο ήταν αρκετό για να εφορμήσει το πλήθος προς το Αρχηγείο. Οι φρουροί μόλις που κατάφεραν να κλείσουν έγκαιρα την μεταλλική πύλη. Το πλήθος άρχισε τότε να χτυπάει την πύλη και να φωνάζει. Μερικοί κατάφεραν να σκαρφαλώσουν στο μπαλκόνι και να βάλουν πένθιμες σημαίες. Για πάνω από μια ώρα το Αρχηγείο ήταν περικυκλωμένο από το πλήθος. Μόνο ύστερα από αυτό, οι στρατιώτες, κατόπιν μάλλον διαταγής, ανέβηκαν και κρέμασαν τα πορτραίτα των Λένιν και Στάλιν.
Τώρα, όλο και περισσότερες απαιτήσεις προβαλλόταν από το πλήθος να διακοσμηθεί κατάλληλα όλη η πόλη για το πένθος, να εγκατασταθούν μεγάφωνα έτσι ώστε οι ποιητές και άλλοι να μιλήσουν για την περίσταση. Απαίτησαν, ακόμα, να φέρουν το στρατάρχη Τσού Ντε (μια αντιπροσωπεία στάλθηκε αμέσως). Ανακοινώθηκε αργότερα από την πλατφόρμα ότι ο στρατάρχης δεν θα μπορέσει να έρθει λόγω ασθένειας.
Προς το βράδυ μικρόφωνα και μεγάφωνα είχανε στηθεί κοντά στο μνημείο του Λένιν και συγκεντρώθηκε χιλιάδες κόσμος. Οι λόγοι που εκφωνήθηκαν ήταν εμπρηστικοί, σοβινιστικοί και αντισοβιετικοί στη φύση τους προσδίδοντας στην εκδήλωση την τροπή που τα επιθυμούσαν τα αντικοινωνικά στοιχεία. Τα ονόματα όσων απευθυνόταν στο πλήθος ήταν είτε φανταστικά είτε αποκρύπτονταν εντελώς. Έτσι, οι "ρήτορες", μην έχοντας κανένα φραγμό, εκφώνησαν αντισοβιετικούς και σοβινιστικούς λόγους. Θα αναφέρω ορισμένα παραδείγματα απ' ότι άκουσα. Στη διάρκεια της μακράς ομιλίας του, κάποιος απαρίθμησε τα επιτεύγματα του Στάλιν και δήλωσε, ότι, μετά το θάνατό του, όλα αυτά τα επιτεύγματα υποβαθμίζονται και ότι η χώρα, με πρώτους απ' όλους, τους Γεωργιανούς θα καταστραφεί. Τελειώνοντας, έβγαλε από τη τσέπη την κομματική ταυτότητα του και κάλεσε όλους να αγωνιστούν για την υπόθεση του Στάλιν θυσιάζοντας ακόμα και τη ζωή τους. Κραδαίνοντας την ταυτότητα, φώναξε: "σηκώστε τα χέρια όσοι θέλετε να πάρετε όρκο". Πολλά χέρια με κομματικές ταυτότητες σηκώθηκαν στον αέρα Ακούστηκαν οι κραυγές "ορκιζόμαστε, ορκιζόμαστε".
Οι αστυνομικοί που στέκονταν δίπλα μου εξέφρασαν την αγανάκτησή τους και μερικοί απ' αυτούς γέλασαν. Κανείς δεν εμπόδισε τον προβοκάτορα ο οποίος, μάλλον, είχε κλέψει την κομματική ταυτότητα. Οι προβοκάτορες συνέχισαν με τους αντεπαναστατικούς τους λόγους. Ένας ακόμα ομιλητής άρχισε να αγορεύει με το ίδιο σχεδόν ύφος. Ένας μεγαλόσωμος νεαρός, που παρουσιάστηκε ως φοιτητής, κουνούσε τις γροθιές του στον αέρα και, αφού εκτόξευσε μια σειρά κατηγοριών ενάντια στο Κόμμα και την κυβέρνηση, θύμισε την πάλη του Γεωργιανού λαού ενάντια στους ξένους και έκλεισε την ομιλία του λέγοντας:
"Αυτοί που αποφάσισαν να σπιλώσουν τον Στάλιν και τη μνήμη του θα πρέπει να ξέρουν ότι ο Γεωργιανός λαός δεν θα τους συγχωρήσει ποτέ. Δεν θα επιτρέψουμε κανένα είδους κριτική στον ηγέτη μας τον Στάλιν. Οποιαδήποτε αναθεώρηση του Στάλιν είναι αναθεώρηση του Μαρξισμού και θα πληρώσουν γι' αυτό με το αίμα τους."
Ο ομιλητής ανταμείφθηκε με παρατεταμένα χειροκροτήματα από το πλήθος. Και όλα αυτά συνέβαιναν στην κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας της Γεωργίας.
Κανείς δεν επεχείρησε να δώσει τέλος σ' αυτό το ενοχλητικό γεγονός. Ξαφνικά δημιουργήθηκε φασαρία και μια κραυγή για βοήθεια ακούστηκε από κάπου κοντά. Απ΄ ότι φάνηκε μια ομάδα χούλιγκαν έδερνε κάποιον που είχε εκφράσει τη δυσαρέσκειά του. Οι άντρες της μιλίτσιας μόλις που κατόρθωσαν να σώσουν το θύμα.
Οι ομιλίες συνεχίζονταν. Ξαφνικά κάποιος μίλησε Ρώσικα. Δεν μπόρεσα να δω το πρόσωπό του μιας και βρισκόταν μακριά αλλά, κρίνοντας από τη βαριά γεωργιανή προφορά του, ο ίδιος δεν ήταν Ρώσος. Πρέπει να υπογραμμίσω ότι ήμουν υποχρεωμένος να πάρω προφυλάξεις και δεν μπορούσα να κρατώ σημειώσεις αφού όταν ένας φωτογράφος έστρεψε την μηχανή του προς την εξέδρα τον έδειραν και του έσπασαν την μηχανή.
Μεταφέρω την ομιλία αυτού του ανθρώπου από μνήμης.
"Είμαι φοιτητής σ΄ ένα ινστιτούτο της Μόσχας (το οποίο δεν κατονόμασε) και θέλω να σας εκφράσω εκ μέρους όλων των φοιτητών της Μόσχας τα συγχαρητήριά, την υποστήριξη για τον αγώνα που αρχίσατε. Όπως ο Γεωργιανός λαός, έτσι και εμείς είμαστε εξοργισμένοι από το γράμμα της ΚΕ που καταφέρεται ενάντια στον ηγέτη μας το Στάλιν. Το γράμμα αυτό γράφτηκε με σκοπό να καταστρέψει την φιλία μεταξύ των λαών μας και να γυρίσει προς τα πίσω το ρολόι της ιστορίας. Δεν θα επιτραπεί σε κανέναν να αμαυρώσει το έργο του μεγάλου Στάλιν, του ηγέτη του παγκόσμιου προλεταριάτου. Μόνο οι εχθροί του λαού μπορούν να αναθεωρήσουν τον Μαρξισμό.
Κάποια γυναίκα, θέλοντας να υπερβάλει, φώναξε δυνατά από την εξέδρα.
"Ακούστε Γεωργιανοί, έχουμε υποστήριξη στη Μόσχα. Διαδηλώσεις γίνονται όχι μόνο στη Γεωργία αλλά και στο Στάλινγκραντ, στο Λένινγκραντ και σε άλλες πόλεις. Ορκιζόμαστε να συνεχίσουμε τον αγώνα μας για την υπόθεση του Στάλιν".
Έναν ποιητή τον σήκωσαν στην εξέδρα εν μέσω χειροκροτημάτων. Διάβασε ένα ποίημα αφιερωμένο στο Στάλιν και μετά φώναξε "είμαι μαζί σας".
Αυτήν την μέρα διανοούμενοι της Γεωργίας όπως οι συγγραφείς Αμπασίτζε, Καλάτζε, Μπομπόκιτζε εκφώνησαν επίσης λόγους. Απάγγειλαν ποιήματα προς τιμήν της επετείου του θανάτου του Στάλιν.
Εν τούτοις, όλα αυτά δεν ήταν αρκετά για να ικανοποιήσουν το πλήθος. Μια φωνή απαίτησε: "Θέλουμε νέα ποιήματα για τον Στάλιν που να καθρεφτίζουν τον παλμό που κυριαρχεί σε αυτά τα ιστορικά γεγονότα"
"Πάνε δύο μέρες τώρα που περιμένουμε τον Ιωσήφ Γκρισασβίλι, τον κάτοχο του βραβείου Στάλιν, να έρθει και να διαβάσει τα ποιήματά του. Γιατί δεν είναι εδώ; Όσο ζούσε ο Στάλιν, πήρε πολλά χρήματα και τώρα δεν μπορεί ούτε να του εκφράσει την ευγνωμοσύνη του; Ο Γεωργιανός λαός δεν πρόκειται να συγχωρήσει ένα τέτοιο ποιητή"
Οποιοσδήποτε μπορούσε να πάρει το λόγο στην εξέδρα αρκεί να εξέφραζε τα αισθήματα που είχαν εγείρει στο πλήθος οι προβοκάτορες. Μέχρι και ένας παπάς μίλησε ευχαριστώντας τους Γεωργιανούς που υπεράσπιζαν το όνομα του Στάλιν.
Απ' ότι αναφέρθηκε ακόμα πιο αηδιαστικοί λόγοι εκφωνήθηκαν μπροστά απ' το μνημείο.
Στις 9 Μαρτίου συνέβησαν αδιανόητα πράγματα. Όχι μόνο η νεολαία αλλά και οι μεγαλύτεροι είχαν ξεχυθεί αφηνιασμένοι στους δρόμους. Τα περισσότερα από τα μικρά συνεργεία είχαν κλείσει. Οι υπάλληλοι σε μικρά γραφεία σταμάτησαν τη δουλειά τους και βγήκαν στους δρόμους, Υπήρξαν, μάλιστα, περιπτώσεις, εργατών στην επισιτιστική και ελαφρά βιομηχανία που δεν εμφανίστηκαν στη δουλειά. Με λίγα λόγια η κανονική ζωή της πόλης είχε πλήρως διακοπεί. Και αυτός ήταν ο λόγος που η Κεντρική Επιτροπή απεύθυνε έκκληση (σίγουρα με μεγάλη καθυστέρηση) προς το πληθυσμό της πόλης.
Η κυκλοφορία των τραμ, των λεωφορείων και των τρόλεϊ είχε διακοπεί από νωρίς το πρωί. Πολλά φορτηγά γεμάτα με κόσμο που κρατούσε σημαίες και πορτραίτα περιφέρονταν σ' όλη την πόλη. Τραγουδούσαν και φώναζαν "Λένιν, Στάλιν" και "Ζήτω ο Στάλιν". Οι σημαίες κυμάτιζαν μεσίστιες και στους τοίχους των κτιρίων είχαν αναρτηθεί πορτραίτα των Λένιν και Στάλιν. Την προηγούμενη, άγνωστοι εισέβαλαν στα γραφεία των εφημερίδων Κομμουνίστ και Ζάρια Βοστόκα και απείλησαν να καταστρέψουν τα γραφεία και το τυπογραφείο αν δεν έβγαιναν επετειακές εκδόσεις. Μετά απ' αυτό το συμβάν στα γραφεία αυτών των εντύπων δόθηκε ένοπλη προστασία.
Στις 9 Μαρτίου, οι εφημερίδες δημοσίευσαν άρθρα με τίτλο "Η Τρίτη Επέτειος του Θανάτου του Ι. Β. Στάλιν" συνοδευόμενα από τη φωτογραφία των Λένιν και Στάλιν στο Γκόρκι (1922). Στην πρώτη σελίδα ανακοινώνονταν ότι "σήμερα στις 1 η ώρα θα πραγματοποιηθούν συνελεύσεις στα εργοστάσια, στις υπηρεσίες και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα προκειμένου να τιμηθεί η τρίτη επέτειος του θανάτου του Ι. Β. Στάλιν".
Πήγα στην συνέλευση που έγινε στο εργοστάσιο κατασκευής λεωφορείων Στάλιν, το παλιότερο εργοστάσιο στη Γεωργία. Είχε στηθεί μια μεγάλη εξέδρα με ένα μεγάλο πορτραίτο του Στάλιν.
Ο πρόεδρος του εργοστασιακού συνδικάτου σ. Ντεσνέλι εγκαινίασε την συνέλευση. Ο πρώτος λόγος εκφωνήθηκε από τον διευθυντή της επιχείρησης, σ. Ματσαμπερίτζε. Ο λόγος του ήταν στο ίδιο μήκος κύματος με το κεντρικό άρθρο της εφημερίδας Ζάρια Βοστόκα. Επιπλέον, είπε ότι οι εργάτες αγωνίζονται με επιτυχία για την εφαρμογή των αποφάσεων του 20ου Συνεδρίου του Κόμματος και ότι το σχέδιο για τους δύο τελευταίους μήνες είχε υπερεκπληρωθεί. Ο σ. Ματσαμπερίτζε έκλεισε την ομιλία του καλώντας τους εργάτες να δουλέψουν περισσότερο αποδοτικά
Ο σ. Τσουμπουρίτζε, τορναδόρος και αντιπρόσωπος στο 20ο συνέδριο, ο σ. Αντάτζε, ο παλαιότερος εργάτης του εργοστασίου, σ. Τούριν, ο σ. Μπεντενασβίλι και πολλοί άλλοι διακήρυξαν ότι θα συνεχίσουν τον αγώνα για υψηλότερη παραγωγικότητα και ότι η κολλεκτίβα του εργοστασίου που φέρει το όνομα του Στάλιν θα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της πάλης για τη νίκη του κομμουνισμού.
Ούτε ο πρώτος, όμως, ούτε οι υπόλοιποι ομιλητές δεν είπαν λέξη για όσα συνέβαιναν στην πόλη και δεν καταδίκασαν τους προβοκάτορες. Θεωρώ λάθος που δεν παραβρέθηκε κανείς από την Επιτροπή Πόλης και την Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος στην συνέλευση. Έπρεπε να εξηγηθεί στο λαό ότι τα γεγονότα στην πόλη ήταν αποτέλεσμα υποκίνησης.
Στο μεταξύ, σε δύο άλλες πόλεις της δημοκρατίας, οι επετειακές συνελεύσεις έλαβαν χώρα χωρίς έκτροπα. Στο Γκόρι και στο Κιουταΐσι, οι συνελεύσεις πραγματοποιήθηκαν κάτω από την επίβλεψη των κομματικών οργανώσεων. Μετά το τέλος τους, ο κόσμος διαλύθηκε ειρηνικά.
Αλλά στην Τυφλίδα οι συνελεύσεις είχαν αρχίσει από νωρίς το πρωί. Στις 1 η ώρα, ο Πρώτος Γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γεωργίας, ο σ. Μζαβανάτζε εκφώνησε μια σύντομη ομιλία στην πλατεία Λένιν. Στο τέλος είπε ότι η "έκκληση" από το λαό θα εξετασθεί και θα δοθεί μια απάντηση. Το πλήθος άρχισε να διαλύεται, αλλά όταν ο σ. Μζαβανάτζε αποχώρησε μια γυναίκα φώναξε: "Σταματήστε. Σήμερα με κάλεσαν στο Υπουργείο Εσωτερικών και μου πήραν μια γραπτή διαβεβαίωση ότι δεν θα μιλήσω σήμερα. Σας ρωτώ όλους, γιατί γίνονται τέτοια πράγματα;" Και το πλήθος τότε σταμάτησε.
Το βράδυ, ένα μεγάλο πλήθος συγκεντρώθηκε γύρω από το μνημείο του Στάλιν. Λέγεται ότι κάποιος διαφωνούντας ονόματι Μπέσο Ζγκέντι εκφώνησε ένα πολύ σοβινιστικό και αντισοβιετικό λόγο. Διαβάστηκε επίσης και η "έκκληση". Σ' αυτήν περιλαμβάνονταν μερικά σημεία όπως, μεταξύ άλλων: να μην δημοσιοποιηθεί το γράμμα για την "προσωπολατρία", η αλλαγή της κυβέρνησης κλπ.
Η συμπεριφορά όσων κάθονταν στα φορτηγά ήταν τελείως αηδιαστική. Νεολαίοι περιφέρονταν στους δρόμους φωνάζοντας "Ζήτω ο Στάλιν" και 'Το αίμα μας για τον Στάλιν". Και μερικοί απ' αυτούς κυκλοφορούσαν ανά την πόλη σε φορτηγά και ιδιωτικής χρήσης αυτοκίνητα φωνάζοντας και κραδαίνοντας μαχαίρια ενώ, ταυτόχρονα, έλουζαν με προσβολές την κυβέρνηση και τους σοβιετικούς ηγέτες.
Περίπου στις 11 η ώρα το βράδυ (ώρα Τυφλίδας) κοντά στο κτίριο του Υπουργείου Επικοινωνιών, 200 περίπου μέτρα από την έδρα της Κεντρικής Επιτροπής, συνέβη ένα τρομερό γεγονός, αναμενόμενο αν λάβει κανείς υπόψη την τροπή των γεγονότων.
Μέχρι αυτήν την ώρα είχαν τεθεί υπό ένοπλη προστασία αρκετές υπηρεσίες. Τόσο ισχυρό ήταν το νήμα ασφάλειας που τύλιγε τα κτίρια της Κεντρικής Επιτροπής, τα κυβερνητικά γραφεία, το αρχηγείο του στρατού, τις εφημερίδες και τους εκδοτικούς οίκους.
Στις 23:45, ένα μεγάλο πλήθος όρμησε εναντίον του ραδιοφωνικού σταθμού φωνάζοντας: "Καταλάβετε τον σταθμό, καταλάβετε το τηλεγραφείο". Φαίνεται ότι μια ομάδα 10 ατόμων στάλθηκε στο τηλεγραφείο για να αποστείλει μηνύματα. Τους επιτράπηκε η είσοδος αλλά τους κράτησαν για ταυτοποίηση και τούτο μαθεύτηκε από το πλήθος. Κατόπιν εντολής από τους προβοκάτορες κάποιοι στάλθηκαν για να τους ελευθερώσουν. Η πρόσβαση στο κτίριο φρουρούνταν από προσωπικό ασφαλείας. Κάποιος από τις πίσω γραμμές άνοιξε πυρ με αυτόματο. Ένας στρατιώτης δέχθηκε επίθεση με μαχαίρι. Οι χούλιγκανς χρησιμοποιούσαν ότι είχαν: μαχαίρια, πέτρες και ζώνες. Το πλήθος απάντησε στους πυροβολισμούς. Οι προβοκάτορες συνέχιζαν να εγείρουν τον κόσμο. Δεν υπήρχε άλλη διέξοδος για τους στρατιώτες. Η ζωή τους κινδύνευε και ήταν αναγκασμένοι να δράσουν αμυντικά. Μόνο τότε το πλήθος διαλύθηκε.
Μετά απ’ αυτό, με τη βοήθεια των τανκς, διαλύθηκε επίσης και το πλήθος που ήταν συγκεντρωμένο στη πλατεία Λένιν. Η πλατεία και η οδός Ρουσταβέλι εκκαθαρίστηκαν. Πολλοί αποχώρησαν. Κοντά στο μνημείο όμως παρέμενε πλήθος. Εδώ δεν μπορούσαν να παρθούν βίαια μέτρα μιας και το μνημείο βρισκόταν σε πάρκο και περιστοιχίζονταν από δέντρα τα οποία οι προβοκάτορες χρησιμοποιούσαν.
Αντικοινωνικά στοιχεία άρχισαν να προκαλούν τα εθνικιστικά αισθήματα του κόσμου: "Γεωργιανοί – φώναζαν – χύθηκε αίμα για τον Στάλιν, θα συνεχίσουμε τον αγώνα μας, ούτε ένας Γεωργιανός δεν θα φύγει από δω κλπ".
Οι ένοπλοι συνοδοί περικύκλωσαν το πάρκο και ζήτησαν από το πλήθος να διαλυθεί. Ως απάντηση, δέχτηκαν αποδοκιμασίες και προσβολές. Μαχαίρια και γροθιές ήταν η απάντηση στις επανειλημμένες προειδοποιήσεις. Και όταν στις 3 περίπου η ώρα τη νύχτα άρχισαν να τους απωθούν, οι χούλιγκαν και οι προβοκάτορες πρόβαλλαν αντίσταση. Επιτέθηκαν στους στρατιώτες, άρπαξαν τα αυτόματα μέσα απ’ τα χέρια τους και, από κει και πέρα, ήταν θέμα χρόνου να υπάρξουν θύματα μεταξύ των στρατιωτών οι οποίο αναγκάστηκαν να κάνουν χρήση των όπλων.
Αυτή ήταν η κατάληξη μιας προβοκάτσιας που δεν αντιμετωπίστηκε έγκαιρα και που, απ΄ ότι φαίνεται, οργανώθηκε από ξένους κατασκόπους και πράκτορες. Τούτο αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στην πληγή ενός από τους τραυματισμένους στρατιώτες βρέθηκε τουρκική σφαίρα.
Προβοκάτσια σημειώθηκε επίσης και στο Γκόρι. Στις 4 η ώρα τη νύχτα. Μερικοί «διαδηλωτές» έφτασαν με φορτηγά στο υφαντουργείο του Γκόρι από την Τυφλίδα. Αυτοί οι προβοκάτορες μπήκαν με τη βία μέσα στο χώρο του εργοστασίου και άρχιζαν να φωνάζουν: «Γιατί δουλεύετε; Στην Τυφλίδα γίνεται εμφύλιος. Οι Ρώσοι μας σκοτώνουν» Ένα τμήμα των εργατών ακολούθησε τους προβοκάτορες. Άνθρωποι του χωριού σηκώθηκαν άρον-άρον από τα κρεβάτια τους και μπήκαν σε φορτηγά. Πολλά φορτηγά γέμισαν με εργάτες της επιχείρησης. Το επόμενο πρωί, η διοίκηση της επιχείρησης υποχρεώθηκε να μετακινήσει εργάτες από διαφορετικές βάρδιες προκειμένου να μην διαταραχθεί η δουλειά.
Στις 10 Μαρτίου η Διαταγή εκδόθηκε και τοιχοκολλήθηκε σε όλη την Τυφλίδα (σε κάποια μέρη την έσκισαν). Ο κόσμος συζητούσε για ότι της νύχτα σε χαμηλούς τόνους και κατηγορούσε την κυβέρνηση και τους Ρώσους στρατιώτες. Παρά το γεγονός ότι στρατιώτες, οπλισμένοι με αυτόματα φρουρούσαν, το μνημείο κάποιοι προσπάθησαν να συγκεντρωθούν εκεί αλλά τους ζητήθηκε να απομακρυνθούν. Στις 12 το μεσημέρι, ένα μεγάλο πλήθος κόσμου μαζεύτηκε στην γέφυρα και άρχισε να κατευθύνεται προς το μνημείο. Σταμάτησε αφού ρίχτηκαν στο αέρα προειδοποιητικές βολές. Τότε, έγινε προσπάθεια να καταληφθούν οι στρατιωτικές αποθήκες. Στρατιωτικές περίπολοι κυκλοφορούσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της 10ης και 11ης Μαρτίου. Οι κομματικές οργανώσεις συγκάλεσαν συνελεύσεις και σε διάφορες επιχειρήσεις οργανώθηκαν νυχτερινά καθήκοντα.
Η τάξη αποκαταστάθηκε στη πόλη. Μερικοί από τους πρωταίτιους και τους προβοκάτορες συνελήφθησαν. Όλες οι υπηρεσίες λειτουργούν κανονικά.
Αυτές ήταν οι πρώτες αντισοβιετικές διαδηλώσεις στην Τυφλίδα επί σοβιετικής εξουσίας. Κάποια λιγότερο σοβαρά περιστατικά είχαν σημειωθεί σε μερικές περιοχές της Γεωργίας το 1924 αλλά ποτέ στη Τυφλίδα. Τα γεγονότα αυτών των ημερών αποτελούν απόδειξη των ελλείψεων στη δουλειά των υπηρεσιών ασφαλείας. Ο εχθρός κατόρθωσε να αξιοποιήσει τον αδύνατο κρίκο δηλαδή τα εθνικά συναισθήματα. Η ύπαρξη κατασκοπευτικού κέντρου, επίσης, δεν μπορεί να αποκλειστεί μιας και όλα τα στοιχεία συνηγορούν υπέρ οργανωμένης καθοδήγησης και ότι όλα έλαβαν χώρα με βάση ένα καλά καταστρωμένο σχέδιο.
Κατά τη γνώμη μου, η δημόσια ανάγνωση του γράμματος για την «προσωπολατρεία» θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί (ήταν γνωστό σε περίπου 150 άτομα από την Κεντρική Επιτροπή του κόμματος ακόμα από τις 4 και 5 Μαρτίου). Εντούτοις, τα σημάδια ήταν ορατά ήδη από τις 5 και 6 Μαρτίου. Η απόφαση να τοποθετηθούν μεγάφωνα ήταν λάθος και αφού έγινε έπρεπε τα στελέχη και τα μέλη του κόμματος να μην τα αφήσουν και θέσουν την κατάσταση υπό έλεγχο. Εκμεταλλευόμενοι πλήρως την απουσία ηγετών οι προβοκάτορες έφεραν σε πέρας την αντισοβιετική δράση τους.
Στην Τυφλίδα υπάρχει μεγάλος αριθμός ανέργων. Στην πόλη υπάρχουν χιλιάδες ειδικευμένοι οι οποίοι δεν θέλουν να πάνε να δουλέψουν σε άλλες περιοχές. Αυτοί ήταν που βαραίνουν την ατμόσφαιρα στην πόλη. Είναι πιθανό ότι οι προβοκάτορες χρησιμοποίησαν αυτήν την ομάδα ανθρώπων.
Μένω στη Γεωργία εδώ και αρκετό και καιρό και ξέρω καλά την γλώσσα και τα έθιμα των ανθρώπων. Η πλειοψηφία τους είναι ειλικρινείς και αφοσιωμένοι σοβιετικοί πολίτες. Όσους γνωρίζω από κοντά, είναι πολύ αγανακτισμένοι. Υποστηρίζουν ότι η «Γεωργία έπεσε στα μάτια ολόκληρου του σοβιετικού λαού. Μέσα στη νεολαία υπάρχουν χούλιγκαν που, για χατίρι ενός φίλου ή συντρόφου, είναι ικανοί να διαπράξουν ακόμα και έγκλημα. Κάποια εποχή είχε γίνει δημοφιλές να είναι κάποιος μέλος της Μαρξιστικής Νεολαίας. Έχοντας υπόψη τα πρόσφατα γεγονότα, φοβάμαι εάν οι προβοκάτορες έχουν οργανώσει κάτι παρόμοιο.
Έχω την πεποίθηση ότι η ΚΕ του ΚΚΣΕ θα διερευνήσει όλη την υπόθεση και θα βγάλει τα κατάλληλα συμπεράσματα.
Ο ανταποκριτής της Τρουντ στη Γεωργία
12 Μαρτίου 1956
Τυφλίδα
Σ. Στάτνικοφ
ΕΚΚΛΗΣΗ
Προς τους κομμουνιστές, μέλη της Κομσομόλ,
Εργάτες και όλους τους εργαζόμενους της Γεωργίας
Οι μέρες από την 5η μέχρι την 9η Μαρτίου ήταν μέρες πένθους για τη θλιβερή επέτειο του θανάτου του Ι.Β. Στάλιν. Στη διάρκεια αυτών των ημερών χιλιάδες εργαζόμενοι της Γεωργίας προσήλθαν στο μνημείο του Στάλιν ως ένδειξη του σεβασμού τους σ’ εκείνον. Αυτά τα αισθήματα είναι απολύτως φυσικά και κατανοητά.
Σε αυτές τις μέρες πένθους, όμως, ορισμένοι προβοκάτορες και ταραχοποιοί επεχείρησαν να εκμεταλλευτούν τον πόνο του Γεωργιανού λαού και να πλήξουν την υπόθεση του Λένιν στην οποία ο Στάλιν αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του. Τα εν λόγω άτομα άρχισαν να δημιουργούν ταραχές με σκοπό τη διαταραχή της ομαλής λειτουργίας των υπηρεσιών, εργοστασίων, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και της ζωής της πόλης.
Η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γεωργίας και η Κεντρική Επιτροπή της Λενινιστικής Κομμουνιστικής Λίγκας της Νεολαίας καλεί όλους τους κομμουνιστές, τα μέλη της Κομσομόλ και όλους τους σοβιετικούς πατριώτες που πονάνε την υπόθεση του σοσιαλισμού, να αποκαταστήσουν την τάξη στην πόλη, να περιορίσουν τους προβοκάτορες και να διασφαλίσουν την ομαλή λειτουργία της πόλης, όλων των υπηρεσιών και των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων.
Η ΚΕ του ΚΚΣΕ και η ΚΕ της Κομσομόλ απευθύνεται σε όλους πολίτες της Τυφλίδας που έχουν παρασυρθεί από τους προβοκάτορες και τους καλεί να επιστρέψουν στις δουλειές τους.
Η ΚΕ του ΚΚΣΕ και η ΚΕ της Κομσομόλ εκφράζουν την πεποίθηση ότι οι κομμουνιστές και τα μέλη της Κομσομόλ θα βρεθούν στην πρώτη γραμμή της προσπάθειας για αποκατάσταση της κανονικής ζωής της πόλης.
ΚΕ του ΚΚ Γεωργίας
ΚΕ ΠΛΚΝ
9η Μαρτίου 1956
Τυφλίδα
Οδηγία αρ. 14
Φρούραρχος Τυφλίδας
Στην Τυφλίδα, στην διάρκεια των τελευταίων ημερών, σημειώθηκαν από ορισμένα στοιχεία απόπειρες δημιουργίας ταραχών και διατάραξης της ομαλής λειτουργίας των εργοστασίων, ιδρυμάτων και της ζωής στην Τυφλίδα.
Προς διακοπή αυτών των ταραχών, έδωσα διαταγή στον αντισυνταγματάρχη Μακούσεφ να εξουσιοδοτήσει στρατιωτικές περιπολίες από τις 12:00 της 9ης Μαρτίου.
Να συλληφθούν και να παραδοθούν στην αστυνομία για ποινική δίωξη όλα τα άτομα που προκαλούν φασαρίες και διαταράσσουν την ομαλή ζωή της πόλης.
Αντιστράτηγος Γκλαντκόφ
Φρούραρχος Τυφλίδας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου