Η βάση των οικονομικών κρίσεων υπερπαραγωγής, η αιτία τους βρίσκεται στο ίδιο το σύστημα της καπιταλιστικής οικονομίας. Η βάση της κρίσης βρίσκεται στην αντίθεση που υπάρχει ανάμεσα στον κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και την καπιταλιστική μορφή ιδιοποίησης των αποτελεσμάτων της παραγωγής. Έκφραση αυτής της βασικής αντίθεσης του καπιταλισμού είναι η αντίθεση ανάμεσα στην κολοσσιαία α ν ά π τ υ ξ η των παραγωγικών δυνατοτήτων του καπιταλισμού, ανάπτυξη που αποβλέπει στην αποκόμιση του μ έ γ ι σ τ ο υ καπιταλιστικού κέρδους, και το σχετικό π ε ρ ι ο ρ ι σ μ ό της αγοραστικής ικανότητας των μαζών των εκατομμυρίων εργαζομένων, που το βιοτικό επίπεδο τους οι καπιταλιστές προσπαθούν πάντοτε να το κρατάνε μέσα στα πλαίσια των τελευταίων ε λ α χ ί σ τ ω ν ο ρ ί ω ν. Για να νικήσουν στο συναγωνισμό και να βγάλουν περισσότερα κέρδη οι καπιταλιστές είναι αναγκασμένοι ν’ αναπτύσσουν την τεχνική, να εισάγουν την ορθολογιστική οργάνωση, να εντείνουν την εκμετάλλευση των εργατών και ν’ ανεβάζουν τις παραγωγικές δυνατότητες των επιχειρήσεων τους ως τα έσχατα όρια. Για να μη μείνει ο ένας πίσω απ’ τον άλλον, όλοι οι καπιταλιστές είναι αναγκασμένοι έτσι είτε αλλιώς να ακολουθήσουν το δρόμο αυτό της ξέφρενης ανάπτυξης των παραγωγικών δυνατοτήτων. Όμως η εσωτερική και η εξωτερική αγορά, η αγοραστική ικανότητα των μαζών των εκατομμυρίων εργατών και αγροτών, που σε τελευταία ανάλυση είναι οι βασικοί αγοραστές, παραμένουν σε χαμηλό επίπεδο. Από δω πηγάζουν οι κρίσεις υπερπαραγωγής. Από δω πηγάζουν τα γνωστά αποτελέσματα, που επαναλαβαίνονται λίγο-πολύ περιοδικά και που εξαιτίας τους τα εμπορεύματα μένουν απούλητα, η παραγωγή περιορίζεται, μεγαλώνει η ανεργία, πέφτει το μεροκάματο κι έτσι οξύνεται ακόμα πιο πολύ η αντίθεση ανάμεσα στο επίπεδο της παραγωγής και το επίπεδο τής αγοραστικής ικανότητας. Η κρίση υπερπαραγωγής είναι η εκδήλωση αυτής της αντίθεσης με θυελώδικες και καταστροφικές μορφές.
Αν ο καπιταλισμός μπορούσε να προσαρμόσει την παραγωγή όχι στην αποκόμιση του μέγιστου κέρδους, μα στη συστηματική καλυτέρεψη της υλικής κατάστασης των λαϊκών μαζών, αν μπορούσε να χρησιμοποιήσει τα κέρδη όχι για την ικανοποίηση των ιδιοτροπιών των παρασιτικών τάξεων, για την τελειοποίηση των μεθόδων εκμετάλλευσης, για την εξαγωγή κεφαλαίων, αλλά για τη συστηματική ανύψωση της υλικής κατάστασης των εργατών και των αγροτών, δε θα υπήρχαν κρίσεις. Τότε όμως και ο καπιταλισμός δε θαταν καπιταλισμός. Για να εξαλειφθούν οι κρίσεις, πρέπει να εξαλειφθεί ο καπιταλισμός.
Αυτή είναι η βάση των οικονομικών κρίσεων υπερπαραγωγής γενικά.
Όμως, όταν πρόκειται να χαρακτηρίσουμε τη σ η μ ε ρ ι ν ή κρίση, το ζήτημα δεν μπορεί να περιοριστεί σ’ αυτό. Η σημερινή κρίση δεν μπορεί να θεωρείται απλή επανάληψη των παλιών κρίσεων. Η σημερινή κρίση συντελείται και ξετυλίγεται μέσα σε ορισμένες νέες συνθήκες, που είναι απαραίτητο να τις φέρουμε στο φως της ημέρας, για να έχουμε πλήρη εικόνα της κρίσης. Η κρίση αυτή περιπλέκεται και βαθαίνει από μια σειρά ιδιαίτερα περιστατικά που αν δεν τα διασαφηνίσουμε, είναι αδύνατο να σχηματίσουμε μια σαφή εικόνα της σημερινής οικονομικής κρίσης.
Ποιά είναι αυτά τα ιδιαίτερα περιστατικά;
Τα ιδιαίτερα αυτά περιστατικά συνοψίζονται στα παρακάτω χαρακτηριστικά γεγονότα:
1. Η κρίση χτύπησε πιο δυνατά απ’ όλους την κ υ ρ ι ό τ ε ρ η χ ώ ρ α του καπιταλισμού, την ακρόπολη του, τις ΕΠΑ, που συγκεντρώνουν στα χέρια τους όχι λιγότερη απ’ τη μισή συνολική παραγωγή και κατανάλωση όλων των χωρών του κόσμου. Είναι ευνόητο πως το γεγονός αυτό δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε μια κολοσσιαία επέκταση της σφαίρας επιρροής της κρίσης, σε επιδείνωση της κρίσης και σε συσσώρευση πρόσθετων δυσκολιών για τον παγκόσμιο καπιταλισμό.
2. Στην πορεία της ανάπτυξης της οικονομικής κρίσης η βιομηχανική κρίση των κυριότερων καπιταλιστικών χωρών δε συνέπεσε απλώς, μα π ε ρ ι π λ έ χ τ η κ ε με την κρίση της αγροτικής οικονομίας στις αγροτικές χωρίς, επιδεινώνοντας τις δυσκολίες και προκαθορίζοντας το αναπόφευκτο της γενικής πτώσης της οικονομικής δραστηριότητας. Είναι περιττό να ειπωθεί ότι η βιομηχανική κρίση θα επιτείνει την αγροτική κρίση, ενώ η αγροτική κρίση θα παρατείνει τη βιομηχανική, πράγμα που δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στο βάθαιμα της οικονομικής κρίσης στο σύνολο της.
3. Ο σημερινός καπιταλισμός, σε διάκριση απ’ τον παλιό, είναι μ ο ν ο π ω λ ι α κ ό ς καπιταλισμός κι αυτό προκαθορίζει το αναπόφευκτο της πάλης των καπιταλιστικών ενώσεων για τη διατήρηση υψηλών, μονοπωλιακών τιμών στα εμπορεύματα, παρά την υπερπαραγωγή. Είναι ευνόητο πως το γεγονός αυτό, κάνοντας την κρίση ιδιαίτερα βασανιστική και καταστροφική για τις λαϊκές μάζες, που είναι οι βασικοί καταναλωτές των εμπορευμάτων, δεν μπορεί παρά να οδηγήσει στην παράταση της κρίσης, δεν μπορεί παρά να φρενάρει την απορρόφησή της.
4. Η σημερινή οικονομική κρίση αναπτύσσεται πάνω στη βάση της γ ε ν ι κ ή ς κ ρ ί σ η ς του καπιταλισμού που γεννήθηκε απ’ την περίοδο ακόμα του ιμπεριαλιστικού πολέμου, κρίσης που υπονομεύει τα βάθρα του καπιταλισμού και που διευκόλυνε το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης.
Τι σημαίνει αυτό;
Αυτό σημαίνει, πρώτ’ απ’ όλα, ότι ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος και οι συνέπειες του επιτείνανε το σάπισμα του καπιταλισμού και υπόσκαψαν την ισορροπία του, ότι τώρα ζούμε σε εποχή πολέμων και επαναστάσεων, ότι ο καπιταλισμός δεν αποτελεί πια το μ ο ν α δ ι κ ό και κ α θ ο λ ι κ ό σύστημα της παγκόσμιας οικονομίας, ότι παράλληλα με το καπιταλιστικό σύστημα οικονομίας υπάρχει και το σ ο σ ι α λ ι σ τ ι κ ό σύστημα, που αναπτύσσεται, που ευδοκιμεί, που αντιπαρατίθεται στο καπιταλιστικό σύστημα και με το ίδιο το γεγονός της ύπαρξης του κάνει ολοφάνερη τη σαπίλα του καπιταλισμού και κλονίζει τα θεμέλια του.
Αυτό σημαίνει σε συνέχεια ότι ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος και η νίκη της επανάστασης στην ΕΣΣΔ κλόνισαν τα βάθρα του ιμπεριαλισμού στις α π ο ι κ ι α κ έ ς και τις ε ξ α ρ τ η μ ε ν ε ς χώρες, ότι το κύρος του ιμπεριαλισμού στις χώρες αυτές έχει υποσκαφτεί πια, ότι ο ιμπεριαλισμός δεν έχει πια τη δύναμη να διαφεντεύει με τον παλιό τρόπο στις χώρες αυτές.
Αυτό σημαίνει ακόμα ότι στη διάρκεια του πολέμου και ύστερα απ’ αυτόν εμφανίστηκε κι αναπτύχθηκε στις αποικιακές και τις εξαρτημένες χώρες ο δικός τους νεαρός καπιταλισμός που συναγωνίζεται με επιτυχία τις παλιές καπιταλιστικές χώρες στις αγορές, οξύνοντας και περιπλέκοντας την πάλη για αγορές κατανάλωσης.
Αυτό σημαίνει, τέλος, ότι ο πόλεμος άφησε στις περισσότερες καπιταλιστικές χώρες μια βαριά κληρονομιά με τη μορφή χ ρ ό ν ι α ς υ π ο α π α σ χ ό λ η σ η ς τ ω ν ε π ι χ ε ι ρ ή σ ε ω ν και ύπαρξης σ τ ρ α τ ι ώ ν α π ό ε κ α τ ο μ μ ύ ρ ι α ά ν ε ρ γ ο υ ς που μετατράπηκαν από εφεδρικές σε μ ό ν ι μ ε ς σ τ ρ α τ ι έ ς ά ν ε ρ γ ω ν, πράγμα που δημιούργησε για τον καπιταλισμό ένα σωρό δυσκολίες πριν ακόμα απ’ τη σημερινή οικονομική κρίση και που δεν μπορούσε παρά να περιπλέξει ακόμα περισσότερο τα πράγματα στη διάρκεια της κρίσης.
Τέτοια είναι τα περιστατικά που βαθαίνουν και επιδεινώνουν την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Πρέπει να ομολογήσουμε ότι η σημερινή οικονομική κρίση είναι η πιο σοβαρή και η πιο βαθιά κρίση από όλες τις παγκόσμιες οικονομικές κρίσεις που υπήρξαν μέχρι σήμερα.
2. Η ΟΞΥΝΣΗ ΤΩΝ ΑΝΤΙΘΕΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ
Ένα απ’ τα σπουδαιότερα αποτελέσματα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης είναι η αποκάλυψη και η όξυνση των αντιθέσεων που είναι συμφυείς στον καπιταλισμό.
α) Αποκαλύπτονται και οξύνονται ο ι α ν τ ι θ έ σ ε ι ς α ν ά μ ε σ α σ τ ι ς σ π ο υ δ α ι ό τ ε ρ ε ς ί μ π ε ρ ι α λ ι σ τ ι κ έ ς χ ώ ρ ε ς, η πάλη για αγορές κατανάλωσης, η πάλη για πρώτες ύλες, η πάλη για εξαγωγή κεφαλαίων. Η παλιά κατανομή των σφαιρών επιρροής και των αποικιών δεν ικανοποιεί τώρα πια κανένα απ’ τα καπιταλιστικά κράτη. Τα κράτη αυτά βλέπουν πως άλλαξε ο συσχετισμός των δυνάμεων και πως πρέπει αντίστοιχα να ξαναμοιραστούν οι αγορές κατανάλωσης, οι πηγές πρώτων υλών, οι σφαίρες επιρροής κτλ. Η κυριότερη απ’ αυτές τις αντιθέσεις είναι η αντίθεση ανάμεσα στις ΕΠΑ και την Αγγλία. Και στον τομέα της εξαγωγής έτοιμων εμπορευμάτων, και στον τομέα της εξαγωγής κεφαλαίων η πάλη γίνεται κατά κύριο λόγο ανάμεσα στις ΕΠΑ και την Αγγλία. Για να πειστεί κανείς, αρκεί να πάρει μια οποιαδήποτε οικονομική εφημερίδα, ένα οποιοδήποτε ντοκουμέντο σχετικό με την εξαγωγή εμπορευμάτων και κεφαλαίων. Το κύριο πεδίο πάλης είναι η Νότια Αμερική, η Κίνα, οι αποικίες και οι κτήσεις των παλιών ιμπεριαλιστικών κρατών. Η υπεροχή των δυνάμεων στην πάλη αυτή - και μάλιστα μια ξεκάθαρη υπεροχή -βρίσκεται με το μέρος των ΕΠΑ.
Μετά την κύρια αντίθεση ακολουθούν οι αντιθέσεις οι λιγότερο σπουδαίες, όμως αρκετά ουσιώδεις: ανάμεσα στην Αμερική και την Ιαπωνία, ανάμεσα στη Γερμανία και τη Γαλλία, ανάμεσα στη Γαλλία και την Ιταλία, ανάμεσα στην Αγγλία και τη Γαλλία κτλ.
Δε χωρεί καμιά αμφιβολία πως σε σχέση με την αναπτυσσόμενη κρίση η πάλη για αγορές κατανάλωσης, για πρώτες ύλες, για εξαγωγή κεφαλαίων θα εντείνεται από μήνα σε μήνα και από μέρα σε μέρα.
Τα μέσα πάλης είναι: η τελωνειακή πολιτική, τα φτηνά εμπορεύματα, η φτηνή πίστη, η αναδιάταξη των δυνάμεων και οι νέες στρατιωτικο-πολιτικές συμμαχίες, η αύξηση των εξοπλισμών και η προετοιμασία για νέους ιμπεριαλιστικούς πολέμους, τέλος, ο πόλεμος.
Μίλησα για την κρίση που αγκάλιασε όλους τους κλάδους της παράγωγης. Υπάρχει όμως ένας κλάδος που δεν τον έχει αγκαλιάσει η κρίση. Ο κλάδος αυτός είναι η πολεμική βιομηχανία. Η βιομηχανία αυτή αναπτύσσεται διαρκώς, παρά την κρίση. Τα αστικά κράτη εξοπλίζονται πυρετώδικα και επανεξοπλίζονται. Για ποιό σκοπό; Όχι βέβαια για συζήτηση, μα για πόλεμο. Και ο πόλεμος χρειάζεται στους ιμπεριαλιστές, γιατί είναι το μοναδικό μέσο για το ξαναμοίρασμα του κόσμου, για το ξαναμοίρασμα των αγορών κατανάλωσης, των πηγών πρώτων υλών, των σφαιρών επένδυσης κεφαλαίων.
Είναι πέρα για πέρα αυτονόητο πως μέσα στην κατάσταση αυτή ο λεγόμενος πασιφισμός ζει τις τελευταίες μέρες του, η Κοινωνία των Εθνών σαπίζει ενώ είναι ζωντανή, τα «σχέδια αφοπλισμού» τραβάνε στο γκρεμό και οι συνδιασκέψεις για τον περιορισμό των θαλάσσιων εξοπλισμών μετατρέπονται σε συνδιασκέψεις για την ανανέωση και την αύξηση του θαλάσσιου στόλου.
Αυτό σημαίνει ότι ο κίνδυνος πολέμου θα μεγαλώνει με επιταχυνόμενους ρυθμούς.
Ας φλυαρούν οι σοσιαλδημοκράτες για πασιφισμό, για ειρήνη, για ειρηνική ανάπτυξη του καπιταλισμού κλπ. Η πείρα της διακυβέρνησης από τη σοσιαλδημοκρατία στη Γερμανία και στην Αγγλία δείχνει ότι ο πασιφισμός δεν είναι γι’ αυτούς παρά μάσκα απαραίτητη για να καλύπτει την προετοιμασία νέων πολέμων.
β) Αποκαλύπτονται και θα οξύνονται ο ι α ν τ ι θ έ σ ε ι ς α ν ά μ ε σ α σ τ ι ς ν ι κ ή τ ρ ι ε ς χ ώ ρ ε ς και τις η τ τ η μ έ ν ε ς χ ώ ρ ε ς. Απ’ τις τελευταίες εννοώ κυρίως τη Γερμανία. Είναι αναμφισβήτητο πως με την κρίση και την όξυνση του προβλήματος των αγορών θα αυξήσει η πίεση πάνω στη Γερμανία, που δεν είναι μόνο χρεώστης, μα και ένας πολύ σπουδαίος εξαγωγέας. Τις πρωτότυπες σχέσεις που διαμορφώθηκαν ανάμεσα στις νικήτριες χώρες και τη Γερμανία θα μπορούσαμε να τις παραστήσουμε με τη μορφή πυραμίδας, που στην κορυφή της κάθονται σαν αφεντικά η Αμερική, η Γαλλία, η Αγγλία κτλ., κρατώντας στα χέρια το σχέδιο Γιούνγκ με την επιγραφή: «Πλήρωνε!», ενώ κάτω είναι ξαπλωμένη η Γερμανία που έχει εξαντληθεί και είναι αναγκασμένη να κάνει απεγνωσμένες προσπάθειες για να εκτελέσει τη διαταγή της πληρωμής των δισεκατομμυρίων των επανορθώσεων. Θέλετε να μάθετε τι είναι αυτό; Είναι το «πνεύμα του Λοκάρνο». Όποιος πιστεύει πώς μια τέτοια κατάσταση μπορεί να περάσει χωρίς συνέπειες για τον παγκόσμιο καπιταλισμό, δεν καταλαβαίνει τίποτε απ’ τη ζωή. Όποιος πιστεύει ότι η γερμανική αστική τάξη θα μπορέσει να πληρώσει στα άμεσα 10 χρόνια 20 δισεκατομμύρια μάρκα και ότι το γερμανικό προλεταριάτο, που ζει κάτω απ’ το διπλό ζυγό της «δικής του» και της «ξένης» αστικής τάξης, θ’ αφήσει τη γερμανική αστική τάξη να του ρουφήξει απ’ τις φλέβες του αυτά τα 20 δισεκατομμύρια μάρκα χωρίς σοβαρές μάχες και τραντάγματα, τα έχει χαμένα. Ας κάνουν οι γερμανοί και οι γάλλοι πολιτικοί ότι πιστεύουν σ’ αυτό το θαύμα.
Εμείς, οι μπολσεβίκοι, δεν πιστεύουμε σε θαύματα.
γ) Αποκαλύπτονται και οξύνονται ο ι α ν τ ι θ έ σ ε ι ς α ν ά μ ε σ α σ τ α ι μ π ε ρ ι α λ ι σ τ ι κ ά κ ρ ά τ η κ α ι τ ι ς α π ο ι κ ι α κ έ ς κ ι ε ξ α ρ τ η μ έ ν ε ς χ ώ ρ ε ς. Η αναπτυσσόμενη οικονομική κρίση δεν μπορεί παρά να αυξήσει την πίεση των ιμπεριαλιστών στις αποικίες και τις εξαρτημένες χώρες, που αποτελούν τις βασικές αγορές κατανάλωσης και πρώτων υλών. Και πραγματικά η πίεση αυξάνει ως εκεί που δεν παίρνει. Είναι γεγονός ότι η αστική τάξη της Ευρώπης βρίσκεται τώρα σε κατάσταση πολέμου με τις αποικίες «της» στις Ινδίες, στην Ινδοκίνα, στην Ινδονησία, στη Βόρεια Αφρική. Είναι γεγονός ότι η «ανεξάρτητη» Κίνα έχει μοιραστεί ουσιαστικά σε σφαίρες επιρροής, και οι κλίκες των κουομιντανγκικών αντεπαναστατών στρατηγών, που πολεμούν μεταξύ τους και ρημάζουν τον κινέζικο λαό, εκτελούν τη θέληση των αφεντικών τους του ιμπεριαλιστικού στρατοπέδου.
Πρέπει να θεωρηθεί ότι χρεωκόπησε οριστικά η ψεύτικη εκδοχή ότι για την διατάραξη της «ειρήνης και της ησυχίας» της Κίνας είναι υπεύθυνο το προσωπικό των ρωσικών πρεσβειών στην Κίνα. Δεν υπάρχουν από καιρό πια ρωσικές πρεσβείες ούτε στη Νότια ούτε στη Μέση Κίνα. Όμως υπάρχουν από το άλλο αγγλικές, ιαπωνικές, γερμανικές, αμερικάνικες και διάφορες άλλες πρεσβείες. Δεν υπάρχουν από καιρό πια ρωσικές πρεσβείες ούτε στη Νότια, ούτε στη Μέση Κίνα. Όμως υπάρχουν από το άλλο γερμανοί, άγγλοι και ιάπωνες στρατιωτικοί σύμβουλοι πλάι στους εμπόλεμους κινέζους στρατηγούς. Δεν υπάρχουν εκεί από καιρό πια ρωσικές πρεσβείες. Όμως υπάρχουν από το άλλο αγγλικά, αμερικάνικα, γερμανικά, τσεχοσλοβάκικα και κάθε άλλου είδους πυροβόλα, τουφέκια, αεροπλάνα, τάνκς, δηλητηριώδη αέρια. Και τι βλέπουμε; Αντί «ειρήνη και ησυχία» έχουμε τώρα στη Νότια και στη Μέση Κίνα τον πιο αχαλίνωτο και τον πιο καταστροφικό πόλεμο στρατηγών που τον χρηματοδοτούν και τον καθοδηγούν τα «πολιτισμένα» κράτη της Ευρώπης και της Αμερικής. Το αποτέλεσμα είναι μια πολύ ζωηρή εικόνα της «πολιτιστικής» δουλειάς των καπιταλιστικών κρατών. Δεν ξέρουμε μόνο τι σχέση έχουν μ’ όλα αυτά οι ρώσοι μπολσεβίκοι.
Θάταν αστείο να νομίζει κανείς ότι αυτά τα αίσχη των ιμπεριαλιστών θα περάσουν χωρίς συνέπειες γι’ αυτούς. Οι κινέζοι εργάτες και αγρότες έδωσαν κιόλας την απάντηση τους δημιουργώντας Σοβιέτ και Κόκκινο Στρατό. Λέγεται ότι σχηματίστηκε κιόλας εκεί σοβιετική κυβέρνηση. Νομίζω πως, αν αυτό αληθεύει, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει καθόλου. Δε χωράει αμφιβολία πως μόνο τα Σοβιέτ μπορούν να σώσουν την Κίνα απ’ το τελικό ξεχαρβάλωμα και την εξαθλίωση.
Όσο για τις Ινδίες, την Ινδοκίνα, την Ινδονησία, την Αφρική κτλ. το φούντωμα του επαναστατικού κινήματος στις χώρες αυτές, που μερικές φορές παίρνει τη μορφή εθνικού πολέμου για την απελευθέρωση, είναι έξω από κάθε αμφιβολία. Οι κύριοι αστοί λογαριάζουν να πνίξουν τις χώρες αυτές στο αίμα και να στηριχτούν στις αστυνομικές λόγχες, καλώντας σε βοήθεια ανθρώπους σαν τον Γκάντι. Δε χωράει αμφιβολία ότι οι αστυνομικές λόγχες είναι κακό στήριγμα. Και ο τσαρισμός προσπάθησε στον καιρό του να στηριχτεί στις αστυνομικές λόγχες, μα όλοι ξέρουν τι λογής στήριγμα βρήκε σ’ αυτές. Όσο για τους βοηθούς τύπου Γκάντι, ο τσαρισμός είχε ολόκληρο κοπάδι από δαύτους στο πρόσωπο των κάθε λογής φιλελευθέρων συμφιλιωτών, μα ωστόσο το αποτέλεσμα ήταν μόνο να ρεζιλευτεί.
δ) Αποκαλύφθηκαν και οξύνθηκαν ο ι α ν τ ι θ έ σ ε ι ς α ν ά μ ε σ α σ τ η ν α σ τ ι κ ή τ ά ξ η κ α ι τ ο π ρ ο λ ε τ α ρ ι ά τ ο των καπιταλιστικών χωρών. Η κρίση προκάλεσε κιόλας αύξηση της πίεσης των καπιταλιστών στην εργατική τάξη. Η κρίση προκάλεσε κιόλας νέο κύμα καπιταλιστικής ορθολογιστικής οργάνωσης, νέα χειροτέρευση της κατάστασης της εργατικής τάξης, αύξηση της ανεργίας, αύξηση της μόνιμης στρατιάς των ανέργων, πτώση του μεροκάματου. Δεν είναι εκπληκτικό αν τα γεγονότα αυτά επαναστατικοποιούν την κατάσταση, οξύνουν την πάλη των τάξεων και σπρώχνουν τους εργάτες σε νέες ταξικές μάχες.
Συνέπεια όλων αυτών είναι ότι γκρεμίζονται και διαλύονται οι σοσιαλδημοκρατικές αυταπάτες μέσα στις εργατικές μάζες. Ύστερα απ’ την πείρα των κυβερνήσεων των σοσιαλδημοκρατών που τορπιλίζουν τις απεργίες, οργανώνουν λοκάουτ και πυροβολούν τους εργάτες, οι ψεύτικες υποσχέσεις για «παραγωγική δημοκρατία», «βιομηχανική ειρήνη» και «ειρηνικές μέθοδες» πάλης αντηχούν στ’ αφτιά των εργατών σαν καθαρή ειρωνεία. Θα βρεθούν άραγε πολλοί εργάτες σήμερα ικανοί να πιστέψουν στο ψεύτικο κήρυγμα των σοσιαλ-φασιστών; Οι γνωστές εργατικές διαδηλώσεις της 1 Αυγούστου 1929 (ενάντια στον κίνδυνο πολέμου) και της 6 του Μάρτη 1930 (ενάντια στην ανεργία) δείχνουν ότι οι καλύτεροι άνθρωποι της εργατικής τάξης γύρισαν πια τις πλάτες στους σοσιαλ-φασίστες. Η οικονομική κρίση θα καταφέρει ένα νέο χτύπημα στις σοσιαλδημοκρατικές αυταπάτες που υπάρχουν μέσα στους εργάτες. Σήμερα, ύστερα απ’ τις χρεωκοπίες και τις καταστροφές που έφερε η κρίση, δε θα βρεθούν πολλοί εργάτες διατεθειμένοι να πιστέψουν ότι είναι δυνατό να πλουτίσει «κάθε εργάτης» με τη συμμετοχή του στις «δημοκρατικοποιημένες» μετοχικές εταιρίες. Δεν υπάρχει καν λόγος να πούμε ότι η κρίση θα καταφέρει ένα συντριφτικό χτύπημα σ’ όλες αυτές και άλλες παρόμοιες αυταπάτες.
Η αποχώρηση όμως των εργατικών μαζών απ’ τη σοσιαλδημοκρατία σημαίνει στροφή τους προς τον κομμουνισμό. Αυτό γίνεται στην πραγματικότητα. Η ανάπτυξη του συνδικαλιστικού κινήματος που βρίσκεται κοντά στο κομμουνιστικό κόμμα, οι εκλογικές επιτυχίες των κομμουνιστικών κομμάτων, το κύμα των απεργιών που γίνονται με την καθοδηγητική συμμετοχή των κομμουνιστών, το πέρασμα των οικονομικών απεργιών σε πολιτικές διαμαρτυρίες, που τις οργανώνουν οι κομμουνιστές, οι μαζικές διαδηλώσεις των συμπαθούντων τον κομμουνισμό εργατών, διαδηλώσεις που βρίσκουν βαθύτατη απήχηση μέσα στην εργατική τάξη - όλα αυτά δείχνουν ότι οι εργατικές μάζες βλέπουν στο κομμουνιστικό κόμμα το μοναδικό κόμμα που είναι ικανό να παλαίψει ενάντια στον καπιταλισμό, το μοναδικό κόμμα που είναι άξιο της εμπιστοσύνης των εργατών, το μοναδικό κόμμα που μπορούν κι αξίζει να το ακολουθήσουν στην πάλη για την απελευθέρωση από τον καπιταλισμό. Αυτό αποτελεί στροφή των μαζών προς τον κομμουνισμό. Αυτό αποτελεί εγγύηση για τη μετατροπή των αδελφών μας κομμουνιστικών κομμάτων σε μεγάλα μαζικά κόμματα της εργατικής τάξης. Χρειάζεται μόνο οι κομμουνιστές να ξέρουν να εκτιμήσουν την κατάσταση και να τη χρησιμοποιήσουν όπως πρέπει. Αναπτύσσοντας ανειρήνευτη πάλη ενάντια στη σοσιαλδημοκρατία, που είναι πράχτορας του κεφαλαίου στις γραμμές της εργατικής τάξης, και εκμηδενίζοντας τις κάθε λογής παρεκκλίσεις απ’ το λενινισμό, που χύνουν νερό στο μύλο της σοσιαλδημοκρατίας, τα κομμουνιστικά κόμματα έδειξαν ότι βρίσκονται στο σωστό δρόμο. Είναι απαραίτητο να παραμείνουν οριστικά σ’ αυτό το δρόμο. Γιατί μόνο μ’ αυτό τον όρο μπορούν να υπολογίζουν ότι θα καταχτήσουν την πλειοψηφία της εργατικής τάξης και θα προετοιμάσουν με επιτυχία το προλεταριάτο για τις μελλοντικές ταξικές μάχες. Γιατί μόνο μ’ αυτό τον όρο είναι δυνατό να υπολογίζουν σε παραπέρα αύξηση της επιρροής και του κύρους της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Έτσι παρουσιάζονται οι βασικές αντιθέσεις του παγκόσμιου καπιταλισμού, που οξύνθηκαν στο έπακρο ύστερα. Απ’ την παγκόσμια οικονομική κρίση.
Τι δείχνουν όλα αυτά τα γεγονότα;
Δείχνουν ότι προσεγγίζει το τέλος της σταθεροποίησης του καπιταλισμού.
Δείχνουν ότι η άνοδος του επαναστατικού κινήματος των μαζών θα μεγαλώνει με καινούργια δύναμη.
Δείχνουν ότι η παγκόσμια οικονομική κρίση σε μια σειρά χώρες θα μετεξελιχθεί σε κρίση πολιτική.
Αυτό σημαίνει, πρώτο, ότι στον τομέα της εσωτερικής πολιτικής η αστική τάξη θ’ αναζητά διέξοδο απ’ την κατάσταση αυτή στον παραπέρα εκφασισμό, χρησιμοποιώντας για το σκοπό αυτό όλες τις αντιδραστικές δυνάμεις, μαζί με τη σοσιαλδημοκρατία.
Αυτό σημαίνει, δεύτερο, ότι στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής η αστική τάξη θ’ αναζητά διέξοδο σ’ έναν καινούριο ιμπεριαλιστικό πόλεμο.
Αυτό σημαίνει, τέλος, ότι το προλεταριάτο, παλαίβοντας ενάντια στην καπιταλιστική εκμετάλλευση και τον κίνδυνο πολέμου, θ’ αναζητά διέξοδο στην επανάσταση.
